سینمای خارجی در بسته‌بندی‌های داخلی

اصلا بحث برسر مقابله متعصبانه با فرهنگ و ارزش‌های بیگانه و تولیدات هنری آنها نیست که نمی‌توان در دنیای رسانه‌ای شده معاصر و عصر ارتباطات و اطلاعات میان فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف و آفرینش‌های هنری گوناگون دیوار کشید و جغرافیای فرهنگ را مرزبندی کرد.

فناوری‌های نوین ارتباطی و دیجیتال، سد این مرزبندی‌ها را شکسته و امکان دسترسی به منابع هنری گوناگونی را برای هر انسانی در هر نقطه از این دهکده جهانی فراهم کرده است.

اساسا فرهنگ، ساحتی است که نمی‌توان با ابزار قهری با آن روبه‌رو شد و قطعا تعامل آگاهانه و خلاقانه با فرهنگ بیگانه، عقلانی‌ترین و اثربخش‌ترین شیوه‌ای است که می‌توان در برابر وضعیت موجود اتخاذ کرد.

دوبله سریال‌های معروف و پرمخاطب غربی را می‌توان مصداقی از تعامل خلاقانه و هنرمندانه با هنر و سینمای غرب دانست؛ به این معنا که چه بخواهیم چه نخواهیم بخشی از مردم ما جذب سریال‌هایی شده‌اند که از شبکه‌های ماهواره‌ای پخش می‌شود، که اتفاقا آثاری بسیار سطحی و سخیف را به نمایش می‌گذارند که نه قصه خوبی دارند، نه بازیگران و دیگر عوامل نمایشی آن حرفه‌ای هستند.

اگر به این سریال‌ها دقت کنید متوجه خواهید شد که یک دوربین را در نقطه‌ای از لوکیشن کاشته‌اند و بازیگران در مقابل آن قرار گرفته و بازی می‌کنند یا دو، سه نفر با صداهای نه‌چندان زیبا کل دوبله کار را انجام داده و هر کدام به جای چند نفر از بازیگران صحبت می‌کنند.

واقعیت این است که حتی سریال‌های دسته چندم تلویزیون خودمان بهتر از این مجموعه‌های سطحی هستند، اما واقعا چرا بخشی از مخاطبان ما جذب این سریال‌ها شده‌اند. پاسخ به این پرسش البته به تحلیلی جامعه‌شناختی محتاج است که در حوصله این یادداشت نیست، اما می‌توان پذیرفت که یکی از این دلایل، تنوع‌طلبی و تماشای سریال‌های متفاوت‌تری از مجموعه‌هایی است که اکنون از تلویزیون ما پخش می‌شود.

نبودن تنوع و تعدد ژانری و تکراری شدن بسیاری از قصه‌ها و بازیگران سریال‌های تلویزیونی را در گرایش به سمت سریال‌های ماهواره‌ای نباید دست‌کم گرفت. گاهی انسان برای ایجاد تنوع و تجربه ساحت‌های جدید ممکن است تن به هر اثر و پدیده سطحی و مبتذلی هم بدهد.

این سیاست‌گزاران فرهنگی و هنرمندان هستند که باید برای مخاطبان خود، خوراک مناسب و خوش‌طعم فراهم کنند تا طعم میل به غذای بیگانه در خودی‌ها فزونی نگیرد.

به نظر می‌رسد منطقی و فرهنگی‌ترین شیوه رویارویی با گرایش مردم به تماشای سریال‌های ماهواره‌ای این باشد که موسسه‌های هنری بخش خصوصی با حمایت و هدایت نهادهای سیاستگذار فرهنگی به دوبله و تنظیم مجدد این سریال‌ها بپردازند تا محصولات سینمایی و تلویزیونی سالم‌تری به دست خانواده‌ها برسد.

این موسسات می‌توانند در کنار فعالیت‌های صداوسیما در تولید سریال‌های داخلی به دوبله و پخش سریال‌های خوب خارجی بپردازند و با توزیع آنها در شبکه‌های نمایش خانگی از آسیب‌های احتمالی فرهنگی هنری نمایش ماهواره‌ای جلوگیری کنند.

این ترفند یک تمهید پیشگیرانه است که از بیماری فرهنگی مخاطبان مستعدتر جلوگیری می‌کند. در ضمن حمایت از این فعالیت‌های فرهنگی، بخش خصوصی در حوزه فرهنگ و هنر را فعال و پویا کرده و به ایجاد یک رقابت سالم فرهنگی میان این موسسات دامن می‌زند. وقتی مراکز و نهادهایی در کشور وجود داشته باشند که شهروندان و علاقه‌مندان سینما و تلویزیون، امکان دسترسی آسانی به آنها داشته و بتوانند محصولات هنری روز دنیا را در بسته‌بندی‌های سالم‌تر و منطبق‌تر با فرهنگ خودی دریافت کنند خیلی بهتر است که کورکورانه یا از سر لجبازی به سراغ این محصولات یا محصولات ناسالم از راه‌های غیرقانونی باشند.

سید رضا صائمی - قاب کوچک (ضمیمه شنبه روزنامه جام جم)