مرگ جنگل و دریا زیر بار ۶۰۰۰ تن زباله

یکی از بارزترین این مشکلات، افزایش تولید مواد زائد یا به عبارت دیگر زباله و پسماند است. امروزه با وجود این‌که روش‌ها و تکنیک‏های جدید و وسایل و تجهیزات، عمل دفع مواد زائد جامد را ساده‌تر کرده است، اما هنوز هم در اکثر استان‌های ایران «دفن» به‌عنوان ارزان‌ترین و ساده‌ترین روش ازبین‌بردن زباله مورد توجه است. زیرا نیاز به تکنولوژی پیچیده و نیروی کار ماهر ندارد، اما درعوض مرگ طبیعت و موجودات زنده محیط‌زیست را به همراه دارد.
براساس آمار، در ایران روزانه بیش از ۶۰ هزار تن زباله تولید می‌شود، که از این میزان، سهم استان‌های شمالی بیش از ۶۰۰۰ تن، با سرانه هر نفر حدود ۹۰۰ گرم در روز است. این مقدار در مقایسه با سایر کشور‌های جهان خیلی بیشتر است، اما با وجود این هنوز مدیریت پسماند، کاهش تولید زباله و تفکیک خط پردازش زباله از رشد خوبی برخوردار نیست.
در بسیاری از کشور‌های درحال‌توسعه استفاده از برنامه‌ها و روش‏های مدیریت پسماند مانند بازیافت به‌عنوان یکی از راهکار‌های مهم کاهش معضلات محیط‌زیستی و مدیریت آن مورد توجه قرار گرفته است.
اگرچه همان‌طور که ذکر شد دفن بهداشتی پسماند و زباله یکی از راحت‌ترین شیوه‌های دفع مواد زائد است، اما این شیوه در همه جا قابلیت استفاده ندارد.
دفن زباله در مکان‌هایی که بارش زیادی دارند یا آب‌های زیرزمینی به سطح زمین نزدیک است یا از لحاظ درجه حرارت و رطوبت شرایط دفن را ندارند توصیه نمی‌شود، زیرا آب‏های زیرزمینی را مورد تهدید قرار داده و سبب انتشار بیماری و آلودگی‌های زیادی می‌شود. اگر منابع آب زیرزمینی آلوده شود معضلات و نگرانی‌های بیشتری در پی خواهد داشت.
در ایران نیز به‌دلیل استاندارد نبودن تعداد زیادی از لندفیل‌ها و محل دفن مواد زائد یا شرایط آب‌وخاک نامناسب و کمبود زمین مناسب در بیشتر نقاط شهری، شیرابه تولیدی موجبات آلودگی محیط‌زیست را فراهم کرده است.

از همه جا بوی زباله می‌آید

از مهم‌ترین معضلات و مشکلات شهر‌های ساحلی شمال کشور، نبود مدیریت مناسب پسماند است. مدیریت غیراصولی پسماند، نوار ساحلی استان‌های شمالی را با معضل جدی دفع پسماند‌ها مواجه کرده و این مناطق را در معرض آسیب‌های زیست‌محیطی قرار داده است. البته لازم به ذکر است در شرق استان گلستان از نظر اقلیمی شرایط کمی متفاوت است. در شمال برای دفن زباله زمین به‌سختی یافت می‌شود و اصولا زمین لم‌یزرع وجود ندارد. سطح آب‏های زیرزمینی بالاست و شهر‌ها تقریبا به هم چسبیده‌اند؛ بنابراین در برخی از نواحی ساحلی خلیج‌فارس زباله‌سوزی بر دفن بهداشتی ترجیح دارد، درحالی‌که در سایر مناطق کشور دفن اصولی و بهداشتی توصیه شده است.
گذری به مناطق مختلف کشور نشان می‌دهد وضعیت سایت‌های دفع زباله اصلا خوب نیست. سایت اشکته‌چال منطقه کلاکولی رامسر در استان مازندران که در عرصه‌های جنگلی این منطقه قرار دارد سال‌هاست تکمیل شده و متاسفانه حجم انبوهی از شیرابه این زباله‌ها پس از سرریز شدن وارد سفره‌های زیرزمینی و رودخانه‌های منتهی به دریای خزر می‌شود.
این وضعیت می‌تواند زنگ‌خطر جدی برای ازبین‌رفتن محیط‌زیست و به‌مخاطره‌افتادن سلامت مردم این منطقه باشد. آمار‌های رسمی نشان می‌دهد که به‌طور متوسط روزانه ۸۰ تن زباله در جنگل‌های رامسر کاملا به شکل سنتی و غیربهداشتی دفن می‌شود به‌طوری‌که این مقدار زباله در فصول گردشگری روزانه به حدود ۱۲۰ تن هم می‌رسد. هرچند که در شهریور امسال طرح پردازش پسماند در سایت زباله جنگل کلاکولی به بهره‌برداری رسید، اما این طرح تنها ۳۰ درصد از حجم زباله را کم می‌کند و صورت‌مسأله که انباشت زباله در جنگل است کماکان به قوت خود باقی مانده است.

عمارت، زشت‌ترین زیبای کوهستان

منطقه عمارت آمل که بیش از چهار دهه بار زباله بیش از ۱۵ شهر استان را بر دوش کشیده حالا به مرحله بحرانی رسیده است. عمارت در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر آمل و در مسیر جاده هراز واقع است و با وجود نام زیبایش، زشت‌ترین تصویر را بر سینه کوهستان‌های البرز مرکزی حک کرده است؛ چون طبق آمار‌های رسمی هر روز بیش از ۴۰۰ تن زباله طی چند دهه روی هم انباشته شده است. سایت زباله عمارت که طبق گفته مسئولان حتی ۱۵سال بیشتر از حد استاندارد و ظرفیت در آنجا زباله دپو شده، اکنون علاوه بر مشکلات منطقه‌ای، با توجه به ساخت سد هراز، به بحران زیست‌محیطی ملی تبدیل شده است و درصورت کم‌توجهی می‌تواند زندگی و سلامت مردم مازندران را به‌صورت جدی به خطر بیندازد. مهم‌ترین مشکل در جهت حل معضل زباله دپوشده در این منطقه، تعیین محل جایگزین است. سابقه تعیین زمین برای جابه‌جایی زباله از عمارت و راه‌اندازی محلی جایگزین بیش از یک دهه است که هربار به‌خاطر تاییدنشدن از سوی محیط‌زیست یا تفکر جزیره‌ای در بین مسئولان شهر‌های مازندران یا مشکل وقفی بودن یا قبول‌نکردن سرمایه‌گذار به بن‌بست می‌رسد.