نسخه ضدتحریم دیپلماسی اقتصادی

توسعه رایزنان بازرگانی می‌تواند نقش مهمی در خنثی‌سازی تحریم‌ها و همچنین مقاوم‌سازی اقتصاد (درونزایی و برون‌نگری) داشته باشد. برهمین اساس روزنامه جام‌جم رویکرد دولت سیزدهم را در این موضوع مورد بررسی قرار داده و در این باره با محمد رجب‌نژاد، رئیس اداره رایزنان بازرگانی و مراکز تجاری سازمان توسعه تجارت ایران به گفت‌وگو پرداخته‌ است.

چه تعداد رایزن بازرگانی در کشورهای مختلف داریم؟
درحال حاضر، ایران دارای ۱۸رایزن بازرگانی درکشورهای مختلف همچون عراق، افغانستان، امارات، قطر، عمان، هند، ویتنام، چین، ارمنستان، ازبکستان، کنیا، آفریقای جنوبی، الجزایر، قزاقستان، ترکیه، بلاروس، روسیه و... است. همچنین در شرف اعزام رایزنان بازرگانی به کشورهای صربستان، برزیل، پاکستان، عربستان و چند کشور دیگر هستیم. 
 
هدف‌گذاری شما برای افزایش تعداد رایزنان بازرگانی چیست؟
برنامه‌ریزی ما این است که تا پایان امسال ۳۰ رایزن در کشورهای مختلف داشته باشیم، البته در زمانی که دولت سیزدهم فعالیت خود را آغاز کرد، تنها دو رایزن بازرگانی در عراق و افغانستان داشت. در دولت سیزدهم نگاه ویژه‌ای به منابع و اهتمام ویژه‌ای به استقرار رایزن بازرگانی شد و درهمین راستا سازمان برنامه و بودجه نیز اعتبارات خوبی داد. برهمین اساس درسال اول دولت، ۱۸ رایزن بازرگانی در کشورهای مختلف استقرار یافتند. همچنین برای اولین‌بار در این دولت، رایزن بازرگانی خانم در کشور خارجی مستقر شد که بی‌سابقه بوده است.
 
گفته می‌شود مراکز تجاری می‌تواند منافع اقتصادی کشورمان را تامین کند اما دراین باره جزئیاتی بیان نشده‌است. 
علاوه‌ بر رایزنان بازرگانی، ما یک بازوی کمکی با عنوان مراکز تجاری خارج از کشور داریم که در حال حاضر تعداد آنها حدود ۵۰مرکز است. این مراکز کمک‌کننده دولت ومجموعه‌های اقتصادی کشور بوده و در دولت سیزدهم توانسته‌ایم نزدیک به ۵۰مجوز مرکز تجاری به بخش خصوصی بدهیم. مراکز تجاری علاوه‌بر بازوی کمکی، ارائه‌دهنده خدمات خوبی به تجار، بازرگانان و فعالان اقتصادی هستند.عملکرد این مراکز نیز به صورت ماهانه ارزیابی می‌شود و مراکزی که کم‌کار هستند، مجوزشان باطل خواهد شد. البته این را هم بگویم که مرکز تجاری ما درعربستان شروع به کار کرده است. به یک شرکت ایرانی ــ سعودی مجوز داده شده و این مرکز در شهر جده دایر شد. در روسیه چهار مرکز تجاری در مسکو، سامارا، سن‌پترزبورگ و ماخاچکالا، سه مرکز در شهرهای گوانگجو، ونژو و شانگهای چین، پنج مرکز در شهرهای سلیمانیه، کربلا، بغداد، نجف و کلار عراق، سه مرکز تجاری در استانبول، وان و آنتالیای ترکیه، دو مرکز در مالزی و دو مرکز تجاری در سوریه داریم. در ازبکستان، امارات متحده‌ عربی، ارمنستان، مجارستان، برزیل، ‌ونزوئلا، نیکاراگوئه، ساحل‌عاج، سنگال، نروژ، نیجریه، تانزانیا، قرقیزستان، پاکستان، اندونزی، تاجیکستان،‌ قطر، افغانستان، اوگاندا، کنیا، کامرون، لهستان و... مرکز تجاری داریم. 
 
وضعیت ایران در داشتن رایزنان بازرگانی به نسبت سایر کشورها چگونه است؟
ایران در مقابل کشورهای منطقه و همسایه به‌خصوص ترکیه تعداد کمی رایزن بازرگانی دارد. ترکیه بیش از ۹۳رایزن و شش دفتر منطقه‌ای در کل دنیا دارد. در دولت قبل کم‌توجهی‌‌هایی به این موضوع شد، ولی در دولت سیزدهم این کم‌توجهی‌ها برطرف شدند و دولت حمایت‌های ویژه‌ای انجام داده‌است. برنامه ما این است که در کشور عراق علاوه بر بغداد، دو رایزن دیگر در بصره و اقلیم کردستان اضافه کنیم. در چین دو رایزن دیگر در شانگهای و گوانگجو اضافه کنیم. در کشور اندونزی نیز رایزن اضافه کنیم. در روسیه علاوه‌بر مسکو در سن‌پترزبورگ نیز رایزن بازرگانی داشته باشیم. همچنین برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پایان سال در ترکمنستان، نیجریه، زیمبابوه، ونزوئلا، مجارستان، لهستان، سوریه و عربستان رایزن بازرگانی مستقر کنیم.
 
عملکرد رایزنان بازرگانی به چه صورت رصد و ارزیابی می‌شود؟
پنج شاخص کلی برای عملکرد رایزنان در نظر گرفته شده که باید در آن خطوط حرکت کنند. اولین شاخص مهم  برای ما، توسعه بازار است. یعنی رایزن بایستی بازار کشور هدف را رصد کند و هر ماه به ما گزارش دهد. شاخص دیگر لجستیک است. توسعه حمل‌و‌نقل، چه دریایی و چه هوایی برای ما مهم است. شاخص دیگر مسائل پولی و بانکی است. درشرایط تحریم، تجار و بازرگانان از ما انتظار دارند. شاخص دیگر مشارکت‌های صنعتی است که بحث تجارت‌سازی، توسعه استارت‌آپ‌ها و تولید مشترک نیز برای ما مورد اهمیت است. این شاخص‌های ارزیابی نیز در دولت سیزدهم ایجاد شدند.