دوزیست باش تا کامروا باشی

«دوزیست» فیلمی به کارگردانی و نویسندگی برزو نیک‌نژاد و تهیه‌کنندگی سعید خانی محصول سال ۱۳۹۸ است. این فیلم در بخش سودای سیمرغ سی‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۹۸ حضور داشت.

عطا و پدرش همراه دو تن از دوستان عطا در یک گاراژ قدیمی و متروکه زندگی می‌کنند. در شبی که محله درگیر با یک جشن است او همراه دوستانش درصدد هستند تا به پول و مدارک گاوصندوق خانه همسایه کناری دستبرد بزنند. در این میان دختر همسایه دخترخاله‌اش را برای سکونت در گاراژ به عطا معرفی می‌کند و او به مرور به دختر علاقه‌مند می‌شود و این علاقه در مجادله با محور جوانمردی و موضوع صیغه موقت داستان را پیش می‌برد.
فیلمنامه به‌طور جدی نقایص بسیار دارد، نسبت‌ها و روابط در مواردی خصوصا در نسبت منطق چیستی‌ها به‌درستی شکل نگرفته و به روابط میان آدم‌ها در داستان به نحو عمیق و خوب اشاره نشده است. فیلم به موقعیت‌پردازی بیش از اندازه وابسته است به گونه‌ای که گاهی موقعیت‌پردازی‌ها از جریان اصلی داستان خارج می‌شود و نسبت به اصل مسأله در قصه اولویت پیدا می‌کند. در مواقعی موقعیت‌ها خوب رخ داده است اما نسبت مناسبی با اصل خط داستانی برقرار نمی‌کند ازجمله این‌که عاشقانه‌ها عمدتا کم‌مایه است. همچنین در پردازش روابط کلفت همسایه (آزاده) و دخترخاله‌اش (مریم) ضعف جدی وجود دارد و نسبت‌ها و انگیزه‌ها میان آن‌دو مبهم است. داستان تلاش می‌کند به جغرافیای منطقه سکونت طبقات فرودست جامعه و جنوب‌شهر اشاره کند اما در این مورد محیط محله ساخته نشده و مخاطب بیشتر شاهد یک کوچه و دو خانه جنوب‌شهری همسایه و کنار هم است. غافلگیری در طول داستان به سختی و کندی شکل می‌گیرد چون فیلم از شکل و قالب داستان دور افتاده و در ذات موقعیت‌محور خود گرفتار شده است. همچنین بهانه داستان که تلاش برای بازکردن یک گاوصندوق است در کنش و تعلیق نقش محوری پیدا نکرده است. علل و عوامل و انگیزه‌ها در بخش‌های زیادی از داستان به نحو عمیق و منطقی به عینیت و بلوغ کافی نرسیده است. چگونگی‌ها در نسبت شخصیت‌ها با هم و در نسبت موقعیت‌ها با یکدیگر و در پی هم به درستی و بلوغ کافی شکل نمی‌گیرد و فیلم از این منظر به ورطه ضعف می‌افتد.
جواد عزتی مثل همیشه به‌خوبی توانسته است بازی قابل‌قبولی با ویژگی‌های انسانی و اخلاق‌مدارانه ارائه کند. همچنین الهام اخوان توانسته است در یک روند بازی در بازی کاراکتری با ویژگی‌های ترسو و باحیا و در ادامه، داستان با معرفت و قدردان نسبت به عطا تا در نهایت زرنگ و رند را به‌خوبی ارائه کند. در هر دو بازی مؤثر فیلم، اثر و ردپای هدایت درست شخصیت و شخصیت‌پردازی از سوی فیلمساز به چشم می‌آید.
فیلم در پایان‌بندی ضعیف و با افت غیرمنطقی برای مخاطب روبه‌رو است گرچه دارای موقعیت‌ها و لحظات جذاب و غافلگیرکننده و خصوصا تعلیق‌هایی است. درواقع فیلمساز در سراسر فیلم و در بستر موقعیت‌های قابل‌توجه اقدام به ایجاد تعلیق‌های جزئی می‌کند اما به‌جای این‌که آن تعلیق‌ها را در پایان‌بندی به ثمره و نتیجه برساند فیلم را با پایان‌بندی‌ای تمام می‌کند که اساسا جنس آن با تعلیق‌ها و فضای ابتدا تا انتهای فیلم منطقا سازگار نیست.
فیلم عامه‌پسند است و تلاش می‌کند تا با لحظات خاص و تعلیق و موقعیت‌ها و لحظات جذاب سرگرم‌کننده باشد و برای مخاطبی که جهت تفنن به سینما آمده راضی‌کننده است.متناسب با نام فیلم که برآیند ذهنی نویسنده و کارگردان از داستان منظورش بوده، زیست رویی و زیست زیرین برخی شخصیت‌های دورو و خائن قصه مورد پردازش و انعکاس قرار می‌گیرد.