یک بلوغ مسأله‌دار!

غفلت والدین و حضور بچه‌ها در شبکه‌های مختلف اجتماعی سبب شده آنها ساعت‌های زیادی را در این فضا پرسه بزنند و به بلوغ زودرس دچار شوند. بررسی‌ها نشان می‌هد که کمترین و بیشترین سن بلوغ ۹ تا ۱۶ سال و متوسط سن بلوغ در ایران ۱۲ سال است که گاه در ۷ یا ۸ سالگی نیز رخ می‌دهد که این نشانه بلوغ زودرس است. کارشناسان می‌گویند تغییر سبک زندگی، تغذیه نامناسب، تک‌فرزندی و ده‌ها مورد دیگر می‌تواند بلوغ زودرس را ایجاد کند. احسان بیات، روان شناس کودک و مشاور خانواده به جام‌جم توضیح می‌دهد: « بلوغ زودرس می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات هویتی باشد. شروع این سن قبل از دوستان و همکلاسی‌ها می‌تواند به اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس کودک آسیب برساند و در کودک افسردگی ایجاد کند. این اتفاق گاهی سلامت روان او را به خطر انداخته و ممکن است پتانسیل رفتار پر خطر را در وی افزایش‌دهد.»

احسان بیات می‌گوید: «ماجرای بلوغ در دختران اهمیت بیشتری دارد، زیرا این دختران در ادامه مراحل زندگی خود نقش مادری را نیز تجربه می‌کنند و نکته اینجاست که در میان دختران بلوغ زودرس بیشتر از پسران رخ می‌دهد و در مواردی که دختران در سن ۷ یا۸ سالگی دچار بلوغ زودرس شوند علائم افسردگی پیدا می‌کنند و برخی از آنها منزوی می‌شوند.»

به اعتقاد این روان‌شناس کودک، عواملی که بلوغ زودرس را ایجاد می‌کند متفاوت است اما چاقی، مصرف زیاد فست‌فودها یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی که به اختلال در غدد درون‌ریز منجر می‌شود، می‌تواند در این زمینه نقش ایفا کند. هرچند که شبکه‌های اجتماعی و دسترسی کودک به اینترنت و تماشای برخی فیلم‌ها نیز می‌تواند در بلوغ زودرس تاثیرگذار باشد، زیرا اطلاعات باید متناسب با سن کودک به او تفهیم شود در حالی که رشد تکنولوژی و اطلاعات، افزایش آگاهی و تغییر الگوهای زندگی در خانواده‌ها موجب شده تا فرآیند بلوغ زودرس به سرعت فراگیرشود. بیات معتقد است: «دنیای مجازی دنیایی هزار توست که پر از اتاق‌های بدون کنترل است و کودک را به درون خود می‌کشد. وقتی کودک در این فضا رها می‌شود گوشه‌گیر و منزوی شده و روابط اجتماعی‌اش دچار آسیب می‌شود. از دوستانش فاصله می‌گیرد و از بازی‌های فیزیکی دور می‌شود اینها در کنار هم سبب می‌شود که کودک بلوغ زودرس را تجربه کند. بنابراین بلوغ زودرس و هیجان‌های رفتاری و تنش‌های روحی از عوارض ورود بی‌ضابطه کودکان و نوجوانان به فضای مجازی و استفاده از بازی‌های رایانه‌ای است.»

بلوغ زودرس در کودکان‌کار

او به این موضوع اشاره می‌کند: «در خانواده‌های تک‌فرزند، کودک با بزرگسالان بزرگ می‌شود و تعامل با همسالانش را کمتر تجربه کرده و بیشتر وقتش را در شبکه‌های مجازی سپری می‌کند. البته این ماجرا هم بارها رخ می‌دهد، بچه‌هایی که مجبورند خیلی زود وارد فضای کار شوند هم با وجود آن‌که شاید به فضای مجازی نیز دسترسی نداشته باشند اما به بلوغ زودرس دچار می‌شوند.»

به اعتقاد این روان‌شناس، وقتی کودکی به بلوغ زودرس دچار می‌شود یکی از مراحل رشد در او اتفاق نمی‌افتد و نمی‌تواند در دوران نوجوانی به ثبات شخصیت برسد. او توضیح می‌دهد: «وقتی افراد در سن خودشان و به همراه گروه همسالان به بلوغ برسند احساس تنها بودن در تغییرات را احساس نمی‌کنند اما وقتی این تغییرات خیلی زود رخ می‌دهد کودک احساس تفاوتی می‌کند که برایش خوشایند نیست و او را تنها و منزوی می‌کند.»

به کودکان آگاهی بدهید

آموزش به کودکان در دوران بلوغ اهمیت بسیاری دارد که باید در خانواده، مدرسه و جامعه نهادینه شود. بیات توضیح می‌دهد: «این آموزش‌ها باید با هدف ایجاد رفتاری مثبت و کمک به افراد برای دستیابی به سلامت روان انجام شود. همچنین آموزش بهداشت بلوغ در مدارس فرآیندی است که به تقویت مهارت، آگاهی و توانمندسازی به‌منظور افزایش سلامت نوجوانان کمک می‌کند، موضوعی که در بیشتر مدارس مغفول مانده و بسیاری از معلمان از بازگو کردن آن برای نوجوانان خودداری می‌کنند. این در حالی است که اگر کودک اطلاعات درست را از مدرسه بگیرد مجبور نیست برای پیدا کردن پاسخ سؤال‌هایش به شبکه‌های مجازی پناه ببرد و در آنجا اطلاعات ناقص یا بی‌استفاده را دریافت کند.» او بر این باور است که صحبت از بلوغ و مسائل پیرامون آن نباید به یک مکالمه ختم شود و باید در سال‌هایی که کودک به بلوغ نزدیک می‌شود این مسائل کنترل شده به او آموزش داده شود و اگر کودک‌تان نیز دچار بلوغ زودرس شد در کنار او باشید و با مشاوره گرفتن از متخصصان، روش مراقبت از سلامت روح و روان و جسم را به او آموزش دهید تا دچار آسیب نشود.

روزنامه جام جم