از طبل و دود تا یک کلیک

انسان دوره‌های گذشته، در زمان‌هایی دور، از ارتباطات چهره به چهره و رو‌در‌رو استفاده می‌کرده و از طریق طبل و دود پیام‌هایش را برای دیگران ارسال می‌کرده است. انسان باسعی و تلاش برای برقراری ارتباط بیشتر با اطراف خود، در طولانی‌مدت به زبان شفاهی دست یافت وازآن برای برقراری ارتباط بهتر ومؤثرتر استفاده کرد. دراین شماره از نوجوانه به معرفی این رسانه‌ها می‌پردازیم. البته لازم است ذکر  کنم که شروع کار رسانه‌ها با مطبوعات چاپی بوده است اما  گفتن از آن را به شماره‌های بعد موکول کردیم.

۱- تلگراف
ساموئل مورس ششم ژانویه ۱۸۳۸ میلادی دستگاه تلگراف خود را به نمایش گذاشت. این وسیله قادر بود در هردقیقه۱۰واژه را با استفاده از فن الکترومغناطیس و قطع و وصل جریان برق مخابره کند که دراستفاده از آن، هروصل کوتاه‌مدت، نشان‌دهنده یک نقطه و هر وصل طولانی‌مدت، نمایانگر یک خط بود. او برای هر حرف الفبا، رمزهایی را بر پایه‌ نقطه‌ها و خط‌ها ایجاد کرد و واژه‌نامه‌ مورس را پدید آورد تا با استفاده از تلگراف کلمه‌ها از آن طرف خط، رمزگشایی شود و فرستنده مفهوم پیام را بفهمد.

۲- تلفن
بعد‌از‌ظهر یک روز از ژوئن سال۱۸۷۵میلادی، الکساندر گراهام‌بل با همکاری دوستش واتسون موفق به اختراع تلفن شد و در ژانویه ۱۸۷۶میلادی دستگاه تلفن بل به کار افتاد. دهم مارس ۱۸۷۶میلادی هنگام انجام آزمایش‌هایی برای انتقال صوت، آب اسید باتری روی شلوار بل ریخته شد و او فورا و بی‌اراده خطاب به دستیارش چنین گفت: «آقای واتسون، خواهش می‌کنم فورا بیایید اینجا، من به کمک شما احتیاج دارم.» واتسون که در انتهای مدار، در طبقه دیگری کار می‌کرد، صدا را از دستگاه شنید و با خوشحالی از پله‌ها با عجله پایین آمد و این نخستین مکالمه‌ای بود که به‌وسیله تلفن انجام گرفت.

۳- رادیو و تلویزیون
از زمان بهره‌برداری عمومی از رادیو در سال ۱۹۲۰ و پس از آن، استفاده از تلویزیون در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم، سال‌ها می‌گذرد. رادیو‌وتلویزیون که با استفاده از تکنولوژی‌های پیش از خود به‌وجود آمده بودند، از‌جمله رسانه‌های نوین به‌حساب می‌آیند. این دو رسانه الکترونیکی، علاوه بر تفاوت‌ها، شباهت‌هایی هم با یکدیگر دارند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به قدرت آنان در پخش مستقیم وقایع و رویدادها اشاره کرد. 

۴- ماهواره‌ها
ماهواره‌ها یکی ازوسایل مهم ارتباطی درقرن حاضر بوده که همچنان درحال رشدوگسترش است.ماهواره‌ها نسبت به وسایل ارتباطی و روش‌های سنتی ارتباط، دارای مزایای زیادی است از‌جمله وسعت پوشش، انعطاف‌پذیری و ظرفیت بالای حمل پیام. این وسیله نوین می‌تواند حجم بالایی از پیام‌ها و علائم الکترونیکی را به تمام نقاط جهان منتقل کند؛ در‌حالی‌که نیازی به کابل و سیم نیست وبه همین دلیل انعطاف‌پذیر است. درعین‌‌حال ازاین وسیله ارتباطی برای پخش برنامه‌های تلویزیونی، پیش‌بینی وضعیت آب و هوا،حفاظت ازمحیط امورنظامی وجاسوسی استفاده می‌شود.آنچه درموردماهواره‌ها دارای اهمیت است، قدرت نفوذشان در کشورها از طریق پخش برنامه‌های تلویزیونی است که مخاطبان با هزینه‌ای اندک،می‌توانند به تعداد زیادی کانال دسترسی داشته باشند.

۵- اینترنت
می‌توان گفت، تفکر شکل‌گیری اینترنت در دوران جنگ سرد ریشه دارد.شایدبتوان گفت، دو نکته در شکل‌گیری اینترنت حائزاهمیت است. اولین مورد این‌که مسائل هسته‌ای در آن دوره به مسأله‌ای مهم در دنیا تبدیل شد ودومین دلیل، اقدام شوروی در اواخر دهه ۱۹۵۰ برای پرتاب اولین ماهواره خود به فضا بودکه بخش نظامی آمریکا را ازوحشت تهاجم هسته‌ای به وسیله ماهواره، به وحشت و تکاپو انداخت که همین وحشت موجب تقلای بخش نظامی این کشور شد.همین اتفاقات بود که باعث شد آنان دست به ابتکاری بزنند که تحولی عظیم در جهان ایجاد کند.

۶- چند رسانه‌ای‌ها
پیوند تکنولوژی‌های جدید شامل کامپیوترها، ارتباطات راه دور و وسایل ارتباط‌جمعی، تحولات عظیم و شگرفی را ایجاد کرده است به‌گونه‌ای که در حال حاضر با ادغام این سه تکنولوژی، تکنولوژی اطلاعاتی به نام «چند رسانه‌ای» به‌وجود آمده است. به‌دنبال ظهور «رسانه‌های نوین» که غیرمتمرکز و متنوع هستند، در نیمه دوم دهه ۱۹۹۰، سیستم ارتباط الکترونیکی جدیدی شکل گرفت که از ترکیب رسانه‌های همگانی جهانی و سفارشی و ارتباط کامپیوتری تشکیل شده بود و ویژگی آن، ترکیب رسانه‌های مختلف و توانایی ذاتی آن برای ارتباط متقابل بود. این سیستم توانست قلمرو ارتباط الکترونیکی را به همه زندگی، از خانه تا کار، از مدرسه تا بیمارستان و از تفریحات تا مسافرت گسترش دهد.

۷- بزرگراه‌های اطلاعاتی
مفهوم بزرگراه‌های اطلاعاتی، بیان‌کننده مجموعه شبکه‌هایی است که در حال فعالیت بوده وجریان صدا، متن وتصویررا به‌گونه‌هایی واقعی یا مجازی امکان‌پذیر می‌سازد. این پیام‌ها همگی از یک کانال واحدی می‌گذرد و به نشانه‌هایی که ماهیت واحدی دارد، تبدیل می‌شود. برای ایجاد این بزرگراه‌ها، شرکت‌های مختلف اطلاعاتی و ارتباطی ازجمله مطبوعات، شرکت‌های تبلیغاتی، سازمان‌های رادیو و تلویزیون و شرکت‌های چند‌ملیتی و کامپیوتری و فراملیتی را ایجاد می‌کنند. بزرگراه‌های اطلاعاتی، تاثیرات بسیاری بر زوایای مختلف زندگی انسان دارد، از آن‌جمله: مشاغل، دانش، فرهنگ، اقتصاد، قوانین، زندگی شخصی و...

۸- شبکه‌های تعاملی 
درهر دوره‌ای اززندگی بشر،رسانه‌ای به‌عنوان ابزارغالب مطرح بوده است وتأثیر رسانه‌های غالب درهرعصر رامی‌توان به‌وضوح مشاهده کرد؛ هرچند در دوره‌های قبل، وسایل ارتباطی یک‌سویه بودندومخاطبان منفعل اما دراین دوره مابا ظهور رسانه‌های دوسویه و تعاملی مواجهیم که در حال گسترش است. درعصرحاضر،ما شاهد دگرگونی و تغییر در تکنولوژی و در عین حال شاهد شکل‌گیری شبکه‌های تعاملی نیز هستیم. از طریق کاربرد ارتباطات کامپیوتری و ایجاد روابط اجتماعی غیررسمی ناظران متوجه ایجاد پدیده‌ای شدند که جامعه مجازی نام گرفت.‌ دراواسط دهه۱۹۹۰، ‌ده‌ها هزار از این نوع جوامع در سراسر جهان ایجاد شد و در حال گسترش بود. این تکنولوژی‌های جدید تاثیرعمیقی بر روابط فردی و اجتماعی می‌گذارد و تصور ما را از جهان پیرامون دگرگون می‌سازد.