روان‌شناسی تک‌فرزندی

همچنین زنان علاوه بر این‌که نداشتن فرزند را تهدیدی برای زندگی زناشویی خود به‌حساب نمی‌آورند، در بعضی از موارد آن را ضروری نمی‌دانند. والدین، فرزند را مخل آسایش، گران‌قیمت و پرهزینه می‌دانند و با توجه به این‌که آنها دیگر خواسته‌های خود را از لحاظ عواطف در فرزندان نمی‌یابند، تمایلی برای فرزندآوری بیشتر ندارند. گرایش به داشتن فرزند کمتر نشانه آن است که درواقع زنان امروز هویت زنانه خود را در جاهای دیگری جز خانه و مادرشدن جست‌وجو می‌کنند. ازجمله عواملی که باعث کاهش باروری و فرزندآوری می‌شوند، عبارتند از: افزایش میزان طلاق، افزایش سن ازدواج، دگرگونی ارزش‌ها، تغییر نگرش نسبت به نقش‌های خانوادگی، افقی‌شدن ساختار قدرت درمیان والدین و فرزندان، کاهش تمایلات باروری، ازدواج سپید، سقط جنین عمدی است.

در فصل اول کتاب حاضر تلاش شده تک فرزندی از منظر روان‌شناسان و پژوهشگران دین اسلام، ترتیب تولد، پیامدهای اجتماعی بررسی شود و در پی آن در فصل دوم و سوم به تعریف تک‌فرزندی و چند فرزندی و ویژگی‌ها و خصوصیات، آسیب‌ها، نقاط قوت، مزایا، معایب، اشتباهات و نباید و بایدهای آنها پرداخته شده‌است. در فصل چهارم به خانواده‌های چند فرزند و نقش خواهر و برادر، همچنین مزایا و معایب و نقش خواهر و برادر اشاره شده‌است. فصل پنجم شامل نکات کلیدی و تربیتی وظایف و نحوه صحیح تربیتی والدین تک‌فرزند است. در فصل ششم به مهد‌کودک و زمان، مدت و نحوه آماده کردن آنها می‌پردازد. در فصل هفتم و هشتم علاوه بر بیان سؤالات رایج والدین تک‌فرزند و پاسخ به آنها، پیشنهاد‌ها و نقطه نظرهایی به والدین قبل از تصمیم به فرزندآوری و تعداد آنها داده می‌شود. سوزان نیومن، روان‌شناس اجتماعی در دانشگاه روتگرز و نویسنده کتاب «تربیت یک تک‌فرزند» معتقد است: افرادی که به تک‌فرزندان لقب بچه‌هایی لوس و ننر می‌دهند، افرادی پرخاشگر، رئیس مأبانه، تنها و ناسازگارند. صدها پژوهش نشان داده است که تک‌فرزندان هیچ تفاوتی با همسالان خود ندارند. علی اسلام‌زاده در کتاب روان‌شناسی تک‌فرزندی، برخی از ویژگی‌ها و معایب تک‌فرزندی را بیان می‌کند و نحوه‌ کاهش مشکلات را مورد بحث قرار می‌دهد.
در بخشی از کتاب روان‌شناسی تک‌فرزندی می‌خوانیم: تک‌فرزندان در مرکز توجه خانواده و وابستگان قرار دارد. پدربزرگ و مادربزرگ‌ها و حتی افراد خانواده برای تک‌فرزندان نیرو و زمان بیشتری صرف می‌کنند و آنها را بیشتر می‌پذیرند. هرچه تک‌فرزندان انتظارات دیگران به‌خصوص والدین را بیشتر برآورده کنند از امنیت و آرامش بیشتری برخوردار خواهند بود. تک‌فرزندان ناخودآگاه به این سو رانده می‌شوند که سعی کنند تمام آرزوها و امیدهای والدین و آشنایان را برآورده سازند و به‌سرعت درمی‌یابند که هرچه بیشتر پیشرفت کنند و دستاوردهای چشمگیری داشته باشند، بیشتر مورد تحسین و تشویق خانواده قرار خواهند گرفت. در مرکز توجه خانواده بودن، فشارهای زیادی را بر تک‌فرزندان وارد می‌کند. از لحاظ تعداد فرزندان در خانواده می‌توان آنها را به خانواده‌های کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم کنیم. این تقسیم‌بندی بر حسب فرهنگ و ملیت در کشورهای مختلف متفاوت است اما آنچه مسلم است ازلحظه تولد تک‌فرزندان یا کودکانی که دارای خواهد یا برادر هستند، در معرض نگرش‌ها، انتظارات و طرفدارهای کاملا متفاوتی قرار می‌گیرند.