گام اول برای ارتقای کیفیت کشاورزی

یکی از دغدغه‌های وزارت جهاد کشاورزی در سال‌های اخیر، نداشتن آمار دقیق تولید محصولات کشاورزی به‌منظور ارائه خدمات به کشاورزان و مدیریت بازار این محصولات بود؛ دولت به‌دنبال اجرای طرح جامعی بود تا به‌وسیله آن بسیاری ازمشکلات در تولید، صادرات و مصرف محصولات کشاورزی درکشور برطرف شود. این مسأله در اسناد بالادستی به‌ویژه سیاست‌های ابلاغی رهبر معظم انقلاب در بخش سلامت، برنامه ششم توسعه، قانون افزایش بهره‌وری کشاورزی و همچنین در برنامه هفتم توسعه عنوان شده است. اوایل مهر بود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی لایحه برنامه هفتم توسعه، بند الحاقی ۱ ماده ۳۴ این لایحه را تصویب کردند. طبق این مصوبه، شناسنامه‌دار کردن محصولات کشاورزی به‌منظور ایجاد قابلیت رهگیری و شناسایی مبدأ محصولات تولیدی و بهینه‌سازی مصرف نهاده‌ها در مبدأ، توسط وزارت جهاد کشاورزی با مشارکت اتاق اصناف کشاورزی و نظام صنفی انجام می‌گیرد. 
 
جزئیات مصرف و صادرات
وزارت جهاد کشاورزی هم طرح شناسنامه‌دار کردن محصولات کشاورزی با اهداف مختلفی ازجمله تهیه نقشه و آمار دقیق تولید، تنظیم بازار مصرف و صادرات، بهینه‌سازی مصرف نهاده‌ها و افزایش صادرات محصولات شناسنامه‌دار را آغاز کرده است. این طرح در واقع به مصرف‌کننده این آگاهی را می‌دهد که یک محصول در کدام منطقه از کشور، به چه مقدار و با مصرف چه میزان نهاده و کود شیمیایی تولید شده است. به گفته قاسم پیشه‌ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی، اجرای طرح شناسنامه‌دار کردن محصولات کشاورزی ازسوی وزارت جهاد کشاورزی برعهده اتاق اصناف کشاورزی گذاشته شده است که در مرحله اول برای محصولات باغی در همه استان‌های کشور به‌جز کردستان در حال اجراست. در این فرآیند ابتدا کشاورز قبل از هرگونه اقدام به کاشت محصول، اطلاعات مربوط به زمین و محصول مدنظر خود را درسامانه سبک(SABAK) وارد می‌کند. در ادامه کارشناسان اتاق اصناف کشاورزی با هماهنگی کشاورز بر سر باغ یا زمین کشاورزی حضور یافته و اطلاعات دقیق را وارد سامانه می‌کنند. طبیعتا همه خدمات وزارت جهاد کشاورزی از طریق این اطلاعات به کشاورزان تعلق خواهد گرفت.
محمد برومندی، معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان این‌که این طرح از یک‌سال‌و‌نیم قبل در گلخانه‌ها اجرا شده، گفت: تاکنون ۵۲هزار و۱۸۰ بهره‌بردار در سامانه باغات کشور(سبک) ثبت‌نام کرده‌اند که سطحی بالغ بر ۱۹۰ هزار هکتار از باغات کشور را شامل می‌شود. از حدود ۱۵۲هزار هکتار آن بازدید شده که متعلق به ۴۸هزار و ۲۸۲نفر از بهره‌برداران است. درهمه کشورهای دنیا محصولات کشاورزی دارای شناسنامه هستند و مصرف‌کننده از میزان کود یا مواد شیمیایی موجود در محصول مطلع است. همچنین با استعلام شناسنامه محصول، محل کاشت و حتی زمان برداشت محصول را پیگیری کرد. به همین دلیل بود که غالبا محصولات کشاورزی ایران به‌علت نداشتن شناسنامه تولید، بازار خوبی در دنیا نداشتند؛ این تجربه تلخ در سال‌های گذشته رخ داد که گاها محصولات کشاورزی تا مرز کشور هدف منتقل می‌شدند اما در نهایت به‌دلیل نبود شناسنامه یا مردود شدن در آزمایش‌های اولیه، پس فرستاده می‌شد. از سوی دیگر به‌دلیل این‌که این محصولات فاسدپذیر بود یا خوراک دام می‌شد یا دفن می‌شد که در هر دو صورت، زیان متوجه کشاورز یا سرمایه‌گذار بود. 

ایرادات رفع‌نشده
گرچه مبنای این طرح خوداظهاری کشاورزان نیست و کارشناسان کشاورزی با سرکشی از زمین به‌طور مشخص همه موارد لازم ازجمله تعداد درختان، نوع محصول، روش‌های مبارزه با آفات، میزان مصرف کود شیمیایی، زمان برداشت محصول، سیستم آبیاری و‌... را بررسی و ثبت می‌کنند اما گام نخست این مراحل با ثبت اولیه توسط کشاورز در سامانه سبک آغاز می‌شود. به همین دلیل انتظار می‌رود طرح‌های تشویقی برای کشاورزان درنظر گرفته شود. نکته دیگر پوشش‌دهی این طرح برای همه زمین‌ها و باغات دارای سند رسمی و غیر‌رسمی است؛ در شرایطی که قوه قضاییه تلاش می‌کند اسناد غیررسمی را از اعتبار بیندازد تا جلوی کلاهبرداری‌ها گرفته شود، رسمیت‌بخشیدن این طرح به سندهای غیررسمی می‌تواند دردسرهای جدیدی ایجاد کند.