ایران، پایگاه هنر مقاومت

در این میان هنرمندان بیشتر از هر زمانی احساس مسئولیت و وظیفه می‌کنند؛ به عبارتی انسان‌دوستی و همدلی مرز نمی‌شناسد و همه هنرمندان در جای‌جای دنیا برای انتقال پیام همدردی خود دست به خلق اثر هنری می‌زنند. محمدحسین نیرومند، مشاور وزیر در امور سینمایی و هنری و البته هنرمند کاریکاتوریست نام آشنایی در هنر ایران است.  با نیرومند درباره ویژگی‌های آزادیخواهی در عرصه سینما و هنر به گفت‌وگو نشستیم. این‌که هنر تا چه اندازه می‌تواند تجلی‌گر آلام مردم رنج‌دیده فلسطین و غزه باشد. در این گفت‌وگو این کاریکاتوریست یادآوری کرد که برپایی این نمایشگاه فرصت مغتنمی برای آشنایی هنرمندان ایرانی با هنر کاریکاتور است، چراکه یکی از حاضران این نمایشگاه، از جمله هنرمندان کاریکاتور ۵۰ ساله معاصر و دیگری رئیس موزه کاریکاتور مکزیک است. او در ادامه، درباره چگونگی استفاده از زبان هنر کاریکاتور برای تجلی مقاومت و شجاعت مردم غزه هم صحبت کرده که در ادامه از نظر می‌گذرانید:

باتوجه به آنچه این روزها در فلسطین می‌گذرد، زبان سینما و هنر تاچه اندازه می‌تواند تبیین‌گر باشد ورنج و مقاومت مردم فلسطین را متجلی کند؟
هنر یک شیوه بیان و یک شیوه انتقال مفاهیم است. همان‌طور که رهبر معظم انقلاب اشاره کردند، هنر دقیق‌ترین و رساترین وسیله انعکاس اندیشه‌ها و آرمان‌های شریف است و تا زمانی که یک مفهوم با زبان هنر به عموم مردم منتقل نشود، نمی‌تواند تأثیرگذار باشد. هنر یک وسیله و جزو بهترین ابزارها برای انتقال به مخاطبان است و اگر حرفی برای گفتن یا ایده‌ای برای عرضه کردن داریم باید با بهترین شیوه‌ها که همان هنر است، انجام شود.  هنر امروز ایران، هنر مقاومت است؛ نه هنر تسلیم و سازش. وجود هنر شرطی اصلی آگاهی و شجاعت در برابر تهاجمی است که در آن از همه ابزارها برای سرکوب و به ذلت کشانیدن ملت استفاده می‌شود. هنری که در خدمت حق، انسانیت، راستی و درستی باشد، ارزشمند است. اگر در جامعه، درخشش هنر وجود داشته باشد، فضای جامعه درخشان می‌شود. صحبت‌های رهبر معظم انقلاب بسیار بجا و تأثیرگذار است، بنابراین اگر شما بخواهید پیامی را به مخاطبان منتقل کنید، حتما باید آمیخته با وجوه هنری باشد. 
 
سینما و رسانه‌های هنری دیگر چه ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی برای تصویر شجاعت و مقاومت مردم غزه دارد؟
با توجه به تخصص خودم در میان انواع هنرها، هنر کاریکاتور به دلیل اعتراضی بودن و نگاه خاصی که نسبت به پدیده‌های مختلف دارد و بیشتر مفهوم‌گراست، خیلی می‌تواند تأثیرگذار باشد. همین الان به موازات اعتراضاتی که در سطح دنیا در کشورهای مختلف وجود دارد، آثار هنری و کاریکاتورهایی که در این رابطه خلق شده را می‌توانید در فضای مجازی ببینید. خصلت کاریکاتور نیز ارائه طنز تلخ و سیاه است؛ یعنی خنده بر لب نمی‌آورد، بلکه مردم را وادار به تفکر می‌کند. چیزی که می‌شود ازآن برای خلق المانی درباره غزه دریافت کرد و منبع الهام باشد، مجموعه تصاویری با محوریت نوزادان پنج‌وشش‌ماهه که به دست این جنایتکاران به شهادت می‌رسند. این‌تصاویر می‌توانند دستمایه‌خوبی برای به تصویرکشیدن مظلومیت مردم‌غزه و عمق‌جنایات رژیم‌صهیونیستی باشند.
 
نقش و جایگاه کاریکاتور ایران در جهان چیست و چه مشکلاتی در این زمینه وجود دارد؟
معتقدم ایران در این زمینه فعال است و پایگاه هنر مقاومت محسوب می‌شود. هنرمندان در حوزه هنر گرافیک و کاریکاتور آثار خوبی را خلق کردند اما متأسفانه یک مشکل اساسی وجود دارد و با توجه به این‌که کار هنرمند خلق اثر است، سیستمی باید وجود داشته باشد که این آثار را منتشر و به‌دست مخاطبان برساند، چون اگر شما اثر هنری را خلق کنید که به دست مخاطبان نرسد، پیام منتقل نشده است. بنابراین برای انتقال پیام جدا از این‌که به هنرمند نیاز دارید، به سازمان و سیستمی احتیاج دارید که آثار خلق شده را در گالری‌ها، بیلبوردهای شهری و به‌خصوص فضای مجازی به نمایش بگذارد تا بتواند مخاطبان بین‌المللی را تحت تأثیر قرار دهد. متأسفانه ما نتوانستیم همسان با گفتار وارد میدان عمل شویم. 
 
دلیل این‌که نتوانستیم به شکل شایسته‌ای وارد میدان عمل در حوزه هنر کاریکاتور شویم، چیست؟
متأسفانه انگار کسانی که مسئولیت این قبیل کارها را به‌عهده می‌گیرند، واقف به اهمیت آن نیستند و اگر واقف بودند، حتما تلاش می‌کردند این اتفاق بیفتد. 
 
سال‌های زیادی است که درباره مظلومیت فلسطینی‌ها اثر خلق کردیم، به نظر شما چطور می‌توان قدرتمندی و اقتدار فلسطینیان و مردم غزه را نشان داد؟
فکر می‌کنم همه با هر نوع گرایش فلسطینی چه مظلومیت و چه مقاومت آنها را نشان دهند، ارزشمند است و مهم ادای دین هنرمند و انتقال زاویه دید او به مخاطبان خود است. هر هنرمندی در این شرایط کمترین کاری که می‌تواند انجام دهد این است با جریانی که در حال مقاومت در فلسطین هستند، همراهی کند و این حملات اسرائیل را بابت به شهادت رساندن مردم، کودکان و زنان محکوم و آنها را سرزنش کند.
 
ما آثار بسیاری در حوزه مقاومت داریم اما به‌عنوان یک کارشناس و منتقد فکر می‌کنید این آثار چه کیفیتی باید داشته باشند تا بتوانند خودشان را در جهان بهتر از گذشته بشناسانند؟
کیفیت آثار هنرمندان ایرانی خوب و مطلوب است، مشکل این است که بلد نیستیم در عرصه جهانی آثار را به نمایش بگذاریم. البته سیستم‌ها و رسانه‌های غربی طوری طراحی شده‌اند که کمتر اجازه می‌دهند این آثار به دست مخاطبان جهانی برسد. بنابراین باید تلاش مضاعفی داشته باشیم تا همین آثار را به مخاطبان بین‌المللی و جهانی برسانیم. به‌عنوان مثال، بخشی از جوانان ما در حال تولید محتوا در فضای مجازی هستند و متأسفانه حتی توان ندارند همین تولیدات را پشتیبانی کنند و به مخاطبان بین‌المللی برسانند. ضعف ما در حال حاضر در این قسمت است و حتی اگر یک مرور ساده کنید، می‌بینید بسیاری از هنرمندان ایرانی در این زمینه فعالند اما امکان دیده شدن این آثار برای مخاطبان بین‌المللی فراهم نیست. من از وزیر ارتباطات که در این زمینه فعال است و دغدغه فرهنگ دارد، خواهش می‌کنم کاری کند تا زمینه دیده‌شدن این آثار در فضای مجازی فراهم شود. بنابراین، با وجود این که خود فرد هنرمند در این باره نقش مهمی دارد اما نقش مدیریت فرهنگی در این زمینه مهم‌تر است. توجه مدیران باعث می‌شود در جوانان انگیزه برای خلق اثر درباره این موضوع ایجاد شود. 
 
آیا هوش‌مصنوعی که به‌تازگی درتمام عرصه‌ها ازجمله هنر وارد شده، پیشبرنده کار شماست یا ممکن است به هنر کاریکاتور ضربه بزند؟
هوش مصنوعی یک نوع ابزار بیانی مانند دیگر ابزارهاست که ممکن است به انسان کمک کند یا نکند اما حوزه‌ای که اثری در آن خلق می‌شود مربوط به انسان است و بعید می‌دانم که سیستم‌های رایانه‌ای به این زودی بتوانند جای خلاقیت و ابداع انسان را بگیرد. بنابراین، بهتر است ما هوش مصنوعی را به‌عنوان یک ابزار کارآمد ببینیم اما این آثار را هنرمندان خلاق به‌وجود می‌آورند که تکنولوژی نمی‌تواند جای آن را بگیرد.