همه قربانیان نظام آموزشی چهارگزینه‌ای!

غلط‌های املایی حتی در کلمات ساده و پیش‌پاافتاده ناشی از چت‌کردن و سروکار داشتن با ادبیات چت و دوری از ادبیات اصیل، کم‌سوادی در برخی حوزه‌ها مثل تاریخ یا ادبیات و گاهی حتی ناتوان از مهارت‌های اجتماعی و برقراری ارتباط با اطرافیان خود از چالش‌هایی است که نوجوانان امروزی خیلی وقت‌ها با آن مواجهند. نوجوانانی که در نظام آموزشی کشور برای مهارت‌های زندگی، آموزش ندیده‌اند و دنیای‌شان از کودکی با صفر و یک و چهارگزینه‌ای گره خورده تا به سن کنکور که می‌رسند، بتوانند با دانش سطحی تست‌زنی، شاخ غول کنکور را بشکنند و وارد دانشگاه شوند.

هر نسلی با چالش‌های خاص خودش مواجه است و نسل امروز هم از این قاعده مستثنا نیست. بخش عمده این چالش‌ها، اما به نظام تعلیم و تربیت بازمی‌گردد. نظامی که با واقعیت‌های جامعه امروز و سرعت تغییرات به واسطه تکنولوژی‌های ناشی از فناوری اطلاعات نتوانسته خود را هماهنگ کند و از تغییرات دنیا جا مانده است. درواقع مقصر اصلی بروز شکاف نسلی در جامعه امروز، نظام آموزشی ناکارآمد و کنکورمحوری است که نتوانسته به دانش و مهارت بچه‌ها عمق بخشد. در نتیجه امروز ما با نسلی مواجهیم که رفته‌رفته قرار است بر کرسی‌های تدریس و مدیریت جامعه جلوس کند، اما نظام آموزشی فرسوده و نادرست موجب شده تا برای چنین پست‌های حساسی آمادگی لازم را نداشته باشد. این مسأله می‌تواند حتی به چالش‌های امنیتی منتهی شود.

مهم‌ترین نقاط ضعف نظام آموزشی

در واکاوی و نقد نظام آموزشی کنکورمحور امروز که استرس کنکور را از سال‌های پایانی دوره متوسطه دوم به دوره متوسطه اول و حتی دوره‌های پایین‌تر نیز کشانده است می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

۱- غلبه نظام کنکور در ساختار آموزش‌وپرورش ما موجب شده تا به‌جای دانش عمیق، داده‌ها و محفوظاتی را به خورد بچه‌ها بدهیم که با گذر زمان فراموش می‌شوند.

۲- محتوا‌های درسی غیرمفید یکی دیگر از چالش‌هایی است که موجب شده بچه‌ها با بسیاری از دروس ارتباط برقرار نکنند چراکه این درس‌ها در هیچ مرحله‌ای از زندگی به کارشان نمی‌آید.

۳- معلمی شغلی بسیار مهم و حساس است و باید افرادی خلاق، باهوش و از همه مهم‌تر علاقه‌مند و توانمند به برقراری ارتباط با بچه‌ها برای این شغل انتخاب شوند. این درحالی‌است که بسیاری از معلمان به نوعی دچار روزمرگی شده و برخی از آن‌ها ترجیح می‌دهند وقت و انرژی خود را برای کلاس‌های خصوصی یا کلاس کنکور بگذارند نه کلاس‌های درس عادی!

۴- در مدارس ما مهارت‌ها و آداب زندگی اجتماعی و تعاملات بین‌فردی به دانش‌آموزان، آموزش داده نمی‌شود. آموزه‌هایی که نسل امروز به واسطه تک‌فرزند بودن و زندگی در خانواده‌های هسته‌ای در خانواده هم فرا نمی‌گیرد و از سوی دیگر حضور مداوم کودکان و نوجوانان در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به فردگرایی آن‌ها دامن زده است.

۵- نسل امروز به واسطه دریافت اطلاعات از فضای مجازی و سرگرم‌شدن در آن دارای دانشی سطحی است و نظام آموزشی و معلم‌ها در مدارس بچه‌ها را به مطالعه آثار فاخر هنر و ادبیات ترغیب نمی‌کنند.

۶- نسل امروز در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی سیر می‌کند و با خو گرفتن به ادبیات چت‌کردن و استفاده از ایموجی‌ها برای بیان حرف‌ها و احساسات خود حتی در املای کلمات به چالش برخورده است! موضوعی که هویت و زبان ملی کشورمان را تهدید می‌کند.

۷- موسیقی نوجوانان امروزی در بهترین حالت پاپ است و غالب آن‌ها موسیقی رپ گوش می‌کنند چراکه ذائقه موسیقایی آن‌ها با موسیقی سنتی و اصیل ایرانی ناآشناست. همچنان‌که شاید اولیا و معلمان آن‌ها هم با این موسیقی آشنایی ندارند. پس طبیعی است حافظ و سعدی برای این بچه‌ها در حد یکی دو شعری که برای تست‌زدن یا نمره‌گرفتن باید حفظ کنند باقی بماند و ادبیات‌شان به سمت‌وسوی ادبیات سخیف ترانه‌های رپ میل کند.

راهکار‌های مواجهه با نسل امروز

نسل امروز ما قربانی یک نظام تربیتی نادرست است. نسلی که برای برآورده کردن آرزوی والدینش می‌کوشد تا به دانشگاه برود و به چشم خود می‌بیند بعد از خروج از دانشگاه هم قرار نیست معجزه خاصی در زندگی‌اش رخ دهد. شاید به همین دلیل است که بخشی از این نسل حتی برای قبولی در کنکور و رفتن به دانشگاه هم عطشی ندارد! اما برای مواجهه با این نسل باید چه کرد؟
​​​​​​​
۱- تغییر نظام آموزشی و از آن مهم‌تر نظام جذب معلم و انتخاب معلم‌ها از بین نخبه‌ترین و باانگیزه‌ترین افراد

۲- بازنگری در متون درسی، حذف دروس زائد و به‌دردنخور و اضافه‌کردن مهارت‌هایی همچون برنامه‌نویسی و کار کردن با نرم‌افزار‌های پرکاربردی همچون آفیس یا فتوشاپ و بالابردن سواد رسانه‌ای بچه‌ها

۳- حذف یا تغییر نظام جذب دانشجو از کنکور به آزمون‌های تحلیلی

۴- گنجاندن محتوا‌های آموزشی مرتبط با مهارت‌های زندگی و آشنایی دانش‌آموزان با موضوعات جنسیتی، مسائل روانی ناشی از آزار جنسی و کلامی، آشنایی بچه‌ها با تغییر و تحولات دوره بلوغ و احکام شرعی بلوغ جنسی

۵- معرفی کتاب‌های مفید و مطالعه کتب غیردرسی در قالب مسابقات کتابخوانی و دیگر فعالیت‌های انگیزشی برای آشنایی بچه‌ها با گنجینه عمیق ادبیات هنر و فارسی به‌طور یقین در نسل امروز هم جوانان نخبه سختکوش، باسواد و آینده‌ساز کم نیستند، اما آبادانی ایران فردا نیازمند همراهی یکایک ایرانیان است و بدین منظور باید مسیر رفته را بازنگری کرد.

روزنامه جام جم