شیشه عمر در دست ژن‌ها

اکنون، ویلیامز و همکارانش در مطالعه‌ای که روی بیش از ۳۲۰۰ موش با تنوع ژنتیکی انجام شده است، چند بخش از ژنوم را شناسایی کرده‌اند که بر طول عمر تأثیر می‌گذارند. برخی از این اثرات ژنتیکی بین موش‌های نر و ماده متفاوت است و جالب‌تر این‌که برخی از آن‌ها فقط در موش‌هایی که به سن خاصی رسیده‌اند، موجب اثرگذاری بر طول عمر‌می‌شود.

ژائو پدرو ماگالهائیس، متخصص ژنتیک در دانشگاه بیرمنگام بریتانیا، می‌گوید: «طول عمر ویژگی پیچیده‌ای است و این مطالعه به‌خوبی توانسته است پیوند‌های ژنتیکی محکمی را کشف کند. اما این نتایج باز هم سؤالات زیادی را مطرح می‌کند. در واقع با این تحقیقات یک پله دیگر برای درک ژنتیک طول عمر و در نهایت مکانیسم‌های تأثیرگذار بر آن پیش رفته‌ایم.»

این مطالعه که در هفتم مهر ۱۴۰۱ در نشریه معتبر علمی ساینس منتشر شد، نشان داد که بخشی از کروموزوم ۱۲ بر طول عمر در تمام موش‌ها تأثیر می‌گذارد، اما امید به زندگی زنان نیز تحت‌تأثیر ناحیه‌ای از کروموزوم ۳ بود. (موش‌ها بر‌خلاف انسان که ۲۳ جفت کروموزوم دارد، ۲۰ جفت کروموزوم دارند) در مردان، داستان پیچیده‌تر بود. بسیاری از موش‌های نر جوان می‌مردند؛ احتمالا علت بروز این پدیده استرس تعاملات اجتماعی نر - نر بوده است. تنها پس از این‌که نویسندگان این مرگ‌و‌میر‌ها در سنین جوانی را از تجزیه و تحلیل خود حذف کردند، پنج ناحیه کروموزومی را پیدا کردند که امید به زندگی را در موش‌های نر که تا سنین بالاتری زندگی کرده بودند، تحت تأثیر قرار می‌دادند.

فرآیند‌های کاوشگری

نواحی کروموزومی که محققان شناسایی کردند بزرگ هستند. ویلیامز می‌گوید: «در حال حاضر، نواحی ژنی یا مجموعه‌های ژنی که برای این موضوع شناسایی شده‌اند بسیار وسیع هستند؛ بیش از ۱۰۰ژن در هر ناحیه، بنابراین هنوز دقیقا مشخص نیست که کدام ژن‌ها عوامل اصلی و بنیادی تأثیرات طول عمر هستند.»

مارون بو‌سلیمان، ژنتیک‌دان موسسه فناوری فدرال سوئیس در لوزان که این مطالعه را هدایت می‌کند، می‌گوید: «مشخص نیست که این گونه‌های ژنی بر چه فرآیند‌هایی تأثیر می‌گذارند.» سؤالی که باقی می‌ماند این است که آیا این ژن‌های پیری، طول عمر را تعیین می‌کنند؟ ژن‌ها همچنین می‌توانند با محافظت در برابر بیماری‌های خاص مانند سرطان، باعث شوند بیشتر عمر کنیم. بوسلیمان می‌گوید: یافتن ژن‌های اصلی پیری ممکن است به محققان امکان دهد تا مداخلاتی را توسعه دهند که افراد را برای مدت طولانی‌تری سالم نگه دارد.

محققان همچنین سازوکار‌هایی را که احتمالا ژن‌های دخیل در طول عمر ممکن است از آن‌ها استفاده کنند، بررسی کردند و ارتباط قانع‌کننده‌ای بین طول عمر و سرعت رشد یافتند. موش‌هایی که در رحم مادر با تعداد خواهر و برادر کمتری حضور دارند، در سنین پایین‌تر می‌میرند، زیرا در رحم سریع‌تر رشد می‌کنند. این تیم دریافتند که ناحیه کروموزومی در موش که امید به زندگی را شکل می‌دهد، ممکن است با نرخ‌رشد مرتبط باشد.

سپس این گروه از داده‌های بانک زیستی انگلستان استفاده کرد تا نشان دهد که در انسان‌ها هم افرادی که در دوران کودکی سریع‌تر رشد می‌کنند، طول عمر کوتاه‌تری دارند؛ احتمالا به‌دلیل این‌که در بزرگسالی شاخص توده بدنی بالاتری دارند. این یافته‌ها با هم از این ایده حمایت می‌کند که نرخ رشد اولیه بر طول عمر تأثیر می‌گذارد.

بو‌سلیمان می‌گوید: «اگر می‌خواهید پیری یا طول عمر را در افراد مطالعه کنید، حتما باید نیم‌نگاهی به تاریخچه زندگی‌شان نیز داشته باشید.»

روزنامه جام جم