بیرون کشیدن موجودات زنده از دل ضایعات فلزی

او جوایزی از جشنواره مبارک یونیما به همراه تیم هنری خود کسب کرده‌ است. از جمله فعالیت‌های هنری وی، می‌توان به دو دهه تدریس موسیقی و تأسیس نخستین موزه خصوصی شهرضا با عنوان موزه آوا و نما اشاره کرد. برادرش سهیل نیز متولد ۱۳۶۹ است، لیسانس گرافیک دارد و مدرس هنر و نوازنده فلوت و سازدهنی و همراه و همکار برادر بزرگ‌تر در پروژه‌های هنری ‌است. برادران صانعی این روزها نه به خاطر موسیقی یا تئاتر که برای ایجاد سبکی جدید از هنر در رشته مجسمه‌سازی توانسته‌اند، شهرتی کسب کنند. این دو برادر موفق شده‌اند در طول ۱۲ ماه ۳۰ حیوان با ضایعات فلزی بسازند. مجسمه‌سازی با ضایعات، این روزها در دنیا بسیار مورد توجه قرار دارد و احسان صانعی، این هنرمند اصفهانی با استفاده از ضایعات فلزی، در اندیشه ایجاد یک باغ‌وحش فلزی برای جذب گردشگر است. گفت‌ و گوی ما را با او بخوانید.

از چه زمانی مجسمه‌سازی را تجربه کرده‌اید و در این زمینه بیشتر از چه موادی استفاده می‌کنید؟
تجربه مجسمه‌سازی من به ۱۶ سالگی‌ام برمی‌گردد، زمانی که در یک گاراژ تعمیراتی خودرو به قطعاتی ضایعاتی برخوردم و در ذهنم آن را شبیه پیکر انسان دیدم. همان موقع بود که اولین جرقه‌های مجسمه‌سازی با وسایل ضایعاتی به ذهنم خطور کرد و آن قطعات را از صاحب گاراژ خریدم و با همکاری یک جوشکار مجسمه زن آفریقایی را به ارتفاع ۷۰ سانت درست کردم. البته قبل از آن تجربه کار با متریال گچ، چوب و سیم مسی هم داشتم اما علاقه من بیشتر استفاده از ضایعات فلزی است. البته آن زمان دسترسی به فضای مجازی و اینترنت نداشتم و حتی نمی‌دانستم این نوع مجسمه‌سازی یک نوع سبک کاری مدرن و نوظهور در جهان محسوب می‌شود و هنرمندانی هستند که با ضایعات، مجسمه‌سازی می‌کنند اما به مرور متوجه شدم این ابتکار ذهنی من تنها نبوده و هنرمندان دیگری در گوشه و کنار دنیا به این کار هنری مشغول هستند.

 آیا از این روش کسب درآمده کرده‌اید؟
سال ۹۰ به مناسبت سال نهنگ به سفارش شهرداری با یونولیت یک نهنگ ساختم تا در یکی از میادین شهر نصب شود. ساخت آن مجسمه بزرگ اولین تجربه کاری مجسمه‌سازی رسمی‌ ما و آغاز درآمدزایی از این هنر بود. سال ۹۵ مجسمه اسب‌بالداری را با ارتفاع ۵/۴ متر مجدد به سفارش شهرداری ساختیم که در بیرون محوطه باغ‌وحش حیوانات نصب شده‌ است. این کار اولین مجسمه بزرگ در حیطه ضایعات بود که منجر به کسب درآمد برای ما شد. سال ۹۶ هم ساخت مجسمه فلزی خروس را که مربوط به سال خروس بود تجربه کردیم تا این‌که امسال ایده باغ‌وحش فلزی شکل گرفت.

چگونه به فکر موزه باغ‌وحش فلزی از حیوانات افتادید؟
نزدیک عید سال ۱۳۹۹ و با فراگیری ویروس کرونا و مهیا نبودن امکان دید و بازدید، وقت بیشتری برای طراحی و ساخت مجسمه داشتم و فرصت کردم یک مجسمه زرافه با تکه‌های ورق ضایعاتی به ارتفاع دو متر درست کنم و آن را در فضای مجازی به اشتراک بگذارم.
این کار در فضای مجازی دست به دست شد تا به شهردار وقت شهرضا ‌رسید و بعدا ایشان متوجه شد مجسمه اسب‌بالدار سطح شهر نیز کار ما بوده‌است. همین کار باعث شد در جلسه‌ای پیشنهاد طراحی و اجرای یک پروژه نوآورانه مطرح شود.
بعد از این گفت‌ و گو و تحقیق قرار بر این شد کلید ساخت اولین باغ‌وحش فلزی دنیا را در شهرضا بزنیم.
البته خیلی جست‌وجو کردیم که ببینیم آیا باغ‌وحشی که همه حیوانات را با ضایعات فلزی ساخته‌باشند وجود دارد یا نه؛ تقریبا یک ماه تحقیق کردیم و متوجه شدیم به این شیوه باغ‌وحشی در دنیا نیست.
در ابتدا ۴۰ مجسمه از حیوانات که در واقع نمادی از سایر کشورها بودند (مثلا خرس پاندا که نماد چین یا کانگورو که نماد استرالیاست) یا حیواناتی که جذابیت بصری و آناتومی‌ متفاوتی داشتند، مد نظر ما قرار گرفت. بعد این هدفگذاری یک قرارداد ۹ ماهه با شهرداری بسته شد.
اولین هدف از ساختن باغ‌وحش فلزی و ساخت مجسمه با ضایعات فلزی، اشاعه فرهنگ بازیافت توسط شهرداری و فرهنگ شهروندی بود اما مهم‌ترین هدف ما، مخالفت با ساخت باغ‌وحش با حیوانات واقعی بوده‌است. به باور من باغ‌وحش واقعی مکان جالبی برای نگهداری و بازدید حیوانات نیست و حتی اگر استاندارد هم باشند در نهایت یک زندان لوکس محسوب می‌شوند. ضمن این‌که بسیاری از افراد علاقه‌مند دیدن حیوانات هستند و چون آناتومی ‌این مجسمه‌ها به خود حیوانات نزدیک است می‌تواند جایگزینی برای دیدن حیوانات باشد.

اشاره داشتید به تهیه مواد؛ از سختی‌های کار تهیه مواداولیه بگویید و این‌که چطور ضایعات را تبدیل به حیوان می‌کنید؟
یکی از سخت‌ترین بخش کار ما تهیه مواد اولیه است. این‌طوری نیست برویم از یک مغازه وسیله بخریم، بلکه باید به انبارهای ضایعاتی سر بزنیم و ضایعات مختلف را چک‌کنیم و ببینیم آیا با ذهنیت ما برای ساخت آن قطعه همخوانی دارد یا نه. در واقع ما با دیدن ضایعات تصویرسازی می‌کنیم و قطعات را طوری انتخاب می‌کنیم که متناسب با ساخت مجسمه باشد. البته این کار بسیار فرسایشی و سخت است؛ زیرا  بسیاری از فروشندگان ضایعات تا متوجه می‌شدند این مواد را برای چه می‌خواهیم، به شدت قیمت را بالا می‌بردند و گاهی دو سه برابر قیمت ضایعات را تهیه می‌کردیم و همین افزایش سه برابری ضایعات ضربه سنگینی از نظر مالی به کار ما زد. اما در مورد چگونگی ساخت و تبدیل ضایعات به حیوانات باید بگویم ما نقشه خاصی نداریم و تصاویر حیوانات را عمدتا در فیگورهای مختلف سرچ می‌کنیم و یک حالت را انتخاب کرده و متصور می‌شویم. اغلب پیش آمده به دلیل شباهت نداشتن مجسمه به الگوی مورد نظر، آن را خراب و مجدد ساخته و جوش داده‌ایم که این یکی از موارد زمانبر در کار مجسمه‌سازی با ضایعات است.

 آیا کار ساخت این حیوانات را با مواد دیگر هم تجربه کرده‌اید؟
در گذشته با چوب،گچ، یونولیت، فرفوژه و ورق آهن تجربه کرده‌ایم اما این پروژه اخیر با ضایعات فلزی بوده‌ است.

از باغ‌وحش حیوانات فلزی بگویید و این‌که آیا سفارش‌های دیگری هم دارید؟
این باغ‌وحش در مکانی که در قدیم منبع آب شهرضا بوده، دایر شده‌است و اکنون این محل به باغ‌ موزه شهروند نامگذاری شده که در محوطه بیرونی آن حیوانات عظیم‌الجثه و در فضای داخلی حیوانات کوچک‌تر در فضای سرپوشیده مستقر شده‌است که با استفاده از پلان‌های مختلف مشخصات حیوانات و شنیدن صدای حیوان طراحی شده‌است.
ناگفته نماند در طول کار ساخت این باغ‌وحش فلزی طبق قولی که به شهرداری داده‌ بودیم، هیچ تصویری از پروژه ارائه نکردیم تا موزه افتتاح شود. در پاسخ به پرسش دوم شما باید بگویم بله، سفارش‌های زیادی داشتیم اما از طرفی کار را به کسی نمی‌توانیم واگذار کنیم و از طرف دیگر چند پروژه را نیز همزمان نمی‌توانیم انجام بدهیم.

درباره نحوه انتخاب ضایعات فلزی بیشتر برایمان توضیح دهید.
پروژه باغ‌وحش بر اساس برخی معیارها و شباهت ضایعات و بر اساس مشخصات حیوانات هدفگذاری می‌شود. مثلا برای لکه‌های بدن زرافه از دیسک و صفحه یا خال حیوانی همچون چیتا از واشر استفاده کردیم.در پروژه‌های تک مجسمه‌ای ما بر اساس آن چه مورد نیاز است به ضایعاتی‌ها سر می‌زنیم اما برای پروژه‌های چند مجسمه‌ای مجبوریم به صورت عمده خریداری کنیم. البته ضایعات شیشه‌ و پلاستیک هم برای برخی اتصالات استفاده می‌کنیم. ما عمده قطعات مورد نیاز را از گاراژ‌های ضایعاتی سطح شهر و حتی شهرهای دیگر همچون اصفهان تهیه می‌کنیم. مثلا زنجیر موتور و دسیک و صفحه خیلی به کار می‌آید و برخی مواقع ما برای تامین قطعات با ضایعاتی‌ها قرارداد می‌بندیم که البته به قیمت بالاتر ضایعات معمولی را به ما می‌فروشند.

ساخت یک مجسمه چقدر زمان و هزینه می‌برد؟
زمان ساخت یک مجسمه برخلاف تصور که هر قدر بزرگ‌تر باشد زمان بیشتر می‌برد نیست؛ بلکه به ظرافت آن بستگی دارد، یعنی هر چه ظریف تر باشد، بیشتر زمان می‌برد و هر قدر قطعه کوچک‌تر و اتصال آن سخت‌تر باشد، زمان بیشتری را به خود اختصاص می‌دهد. البته سعی می‌کنیم تمام جوشکاری‌ها از داخل مجسمه‌ها باشد و از روی کار مشخص نباشد.
در مورد هزینه هم باید اشاره کنم در بدترین و گران‌ترین حالت هزینه مواد مورد نیاز ما خیلی زیاد نبوده و بیشترین هزینه‌ ما در صرف وقت و زمان بوده‌ است.  یکی دیگر از هزینه‌های ما صرف زمان زیاد برای ظرافت کار بود مثلا ما بارها قطعات را خراب کرده و مجدد ساخته‌ایم تا شبیه نمونه شود.