خرما برای نخلداران بوشهری شیرین نیست

بر این اساس، گرچه قیمت خرما در سال‌های اخیر از رشد خوبی برخوردار بوده است، اما مانند دیگر محصولات کشاورزی سهم بسیار ناچیزی از این رشد قیمت عاید باغداران و نخلداران زحمتکش شده و بخش عمده آن نصیب دلالان و واسطه‌ها می‌شود.

براساس آمارهای موجود، دشتستان با داشتن حدود پنج میلیون اصله نخل مثمر سهم 80 درصدی خود را در تولید خرمای استان بوشهر حفظ کرده است، هرچند به دلیل عوامل طبیعی همچون کم‌آبی و بروز پدیده ریزگردها از یک سو و گرانی ادوات کشاورزی و سوخت و نیروی انسانی از سوی دیگر، در سال‌های اخیر شاهد کاهش چشمگیر تولید آن هستیم، اما همچنان منبع رزق و روزی 12 هزار خانوار دشتستانی محسوب می‌شود.

تولید خرما در دشتستان از 150 هزار تن در سال 94 به 125 هزار تن در سال گذشته کاهش پیدا کرده است و پیش‌بینی کارشناسان حاکی از برداشت 12 هزار تن در سال جاری است. از این مقدار 35 درصد به صورت خارک و رطب به بازار عرضه می‌شود و 65 درصد آن در انبارهای سنتی باغداران می‌ماند که در درازمدت از کیفیت آن هم کاسته می‌شود.

بر این اساس به نظر می‌رسد فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم در صنایع تبدیلی و سردخانه‌ای از دیگر چالش‌های جدی پیش روی کشاورزان و باغداران منطقه است که باعث شده دست سودجویان و دلالان به این زودی‌ها از این بازار پرمنفعت کوتاه نشود و به قول معروف هر سال دریغ از پارسال بشود.

وجود صنایع تبدیلی و سردخانه با ظرفیت تناژی بالا از آنجا حائزاهمیت است که می‌تواند به عنوان گام اول در توسعه صادرات این محصول پرمشتری نقش داشته باشد، زیرا در سال گذشته فقط 25 هزار تن خرمای تولیدی دشتستان یعنی رقمی کمتر از 25 درصد به خارج از کشور صادر شد. در حال حاضر ظرفیت اسمی سردخانه‌های موجود در دشتستان که می‌توانند خرمای باغداران را برای مدت طولانی نگهداری کنند، فقط یک‌چهارم درصد حجم خرمای تولیدی منطقه است. همچنین از 60 واحد بسته‌بندی صنعتی فقط نیمی از آنها به صورت نیمه فعال در حال فعالیت هستند و قطع یقین 205 واحد بسته‌بندی خرما که به روش منسوخ شده سنتی در حال کار هستند، نمی‌توانند در بازار نفسگیر خارجی و بین‌المللی در رقابت با سایر کشورهای صاحب فناوری حرفی برای گفتن داشته باشند. با این حساب انتظار می‌رود دولت در این مورد نقش فعال‌تری ایفا کند و با هدفگذاری و برنامه‌ریزی لازم به سمت تصاحب بازار ارزآور خارجی خرما برود. ضمن این که گام‌های بعدی باید به سمت ایجاد خوشه صنعتی خرما برداشته شود که اجرای دقیق آن به توسعه کمی و کیفی خرما و نزدیک‌تر شدن بازار تجاری خرمای ایران با ذائقه مشتریان خارجی منجر می‌شود.

افزون بر این، اصلاح و جایگزینی نخیلات با ارقام تجاری و بازارپسند و پرمحصول و البته مقاوم در مقابل آفت‌های باغی موضوع مهمی است که باغداران باید با مدد از دانش روز و تجارب کشورهای همسایه همچون عراق برای رونق دوباره بازار خرمای ایران انجام دهند.

علیرضا برازجانی

جام‌جم بوشهر