صادرات غیرنفتی باید به 550 میلیارد دلار برسد

در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی از دو کلمه درون‌زا و برونگرا استفاده شده است. تحلیل شما در بخش اقتصادی از این دو واژه چیست؟

دو کلمه‌ای که به آن اشاره داشتید، تنها دو واژه نیست بلکه تحلیل عمیقی پشت آن است. اقتصاد مقاومتی از ظرفیت زیادی برخوردار است و نقش اساسی برای توسعه و رشد اقتصادی دارد. کشور ایران مدت‌هاست قصد دارد به سمت خصوصی‌سازی حرکت کند و اجرای اقتصاد مقاومتی بهترین راهکار در این زمینه است. اقتصاد مقاومتی باید راهبرد اصلی بخش خصوصی قرار بگیرد تا بتوان از ظرفیت‌های این بخش بهره برد.

اقتصاد مقاومتی با مقدمه درون‌زایی و برونگرایی آغاز شده و مفاهیم زیادی را در خود جای داده است. معنای ساده آن، این است که منشأ توسعه اقتصاد، داخل کشور است. با این محورها بخش خصوصی می‌تواند به کمک آن حرکت کند و تعامل سازنده با دنیا در راستای افزایش بهره‌وری و رشد اقتصادی داشته باشد. وقتی می‌گوییم اقتصاد برونگرا باشد یعنی اینجا تولید و در صحنه جهان رقابت کنیم.

اقتصاد مقاومتی با شرایط فعلی چقدر فاصله دارد؟

اقتصاد ما و بخصوص روابط اقتصادی کشور، فاصله بسیار زیادی با آنچه اهداف اقتصاد مقاومتی است، دارد. خیلی چیزها باید اصلاح شود. البته نباید فرض کنیم یک فهرست بلند بالا از معایب وجود دارد که باید درست کنیم بلکه یکسری مفاهیم اساسی است که در اینجا آمده و اگر اینها درست شود، چون ریشه درست شده مابقی مسائل می‌تواند اصلاح شود. بحث بعدی به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی است. 85 درصد ظرفیت ملی جامعه در بخش خصوصی قرار دارد که از استعداد فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند. باید استفاده از این افراد را در بدنه تصمیم‌گیری دولت به حداکثر برسانیم.

برای دستیابی به رشد بهره‌وری چه اقداماتی باید انجام داد؟

این موضوع در بند یک سیاست‌های اقتصاد مقاومتی قرار دارد که بر محور قرار دادن رشد بهره‌وری در اقتصاد، تقویت عوامل تولید و توانمند سازی نیروی کار و تقویت رقابت‌پذیری اقتصاد تاکید دارد. محال است بهره‌وری بدون این که اقتصاد مقاومتی اجرا شود، اتفاق بیفتد. بهره‌وری یکی از دستاوردهای رقابت است. رقابت یعنی اجازه ندادن به کسانی که از رانت دولتی یا خصولتی استفاده می‌کنند. زمانی که افراد از این رانت بهره‌مند باشند، اجازه فعالیت به بخش خصوصی را نمی‌دهند و استعداد بخش خصوصی را می‌کشند. در این شرایط هیچ رقابتی باقی نمی‌ماند و بخش خصوصی منزوی‌تر از گذشته کار خود را ادامه می‌دهد. در شرایط فعلی اقتصاد رقابتی باید تقویت شود تا به بهره‌وری برسیم. در این صورت،‌ شاهد فرصت و شانس برابر همه مردم در اقتصاد هستیم.

مثالی می‌زنم که روشن‌کننده همه مسائل است. صادرات غیرنفتی کشور با جمعیت 80 میلیون نفری حدود 40 میلیارد دلار است، اما کشور مالزی با 30 میلیون جمعیت 260 میلیارد دلار. این تفاوت از کجا نشات می‌گیرد؟ ایران با توجه به ظرفیت و پتانسیلی که در اختیار دارد، باید سالانه 550 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشته باشد، نه 40 میلیارد دلار. اگر میزان صادرات به این رقم برسد، شما مشاهده خواهید کرد که مشکلات اقتصادی کشور چگونه حل خواهد شد.

برای رسیدن به این هدف چه زیرساخت‌هایی نیاز است؟

تسهیل مقررات و گسترش مشوق‌های لازم برای صادرات لازم است. همه دنیا برای بخش صادراتی خود مشوق‌هایی را در نظر می‌گیرند که چند سالی است در ایران فراموش شده است. حتی مجلس برای بودجه سال 95 این موضوع را تصویب کرد، اما به دلیل کافی نبودن منابع لازم زیر آن زده شد. این مشوق‌ها مانند چاشنی و دینامیت عمل می‌کند؛ یعنی خرج کمی دارد، اما اثر آن فوق‌العاده زیاد است. از سوی دیگر از تشکل‌ها و شرکت‌های تولیدکننده صادراتی حمایت‌های لازم را شاهد نیستیم.

اقتصاد مقاومتی ممکن است برای برخی افراد ناشناخته باشد و هر کس تحلیل جداگانه‌ای از آن ارائه دهد. برای رفع این ابهام باید چه کار کرد؟

تببین ابعاد اقتصاد مقاومتی و گفتمان‌سازی آن بویژه در محیط‌های علمی و آموزشی و رسانه‌ای و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی، از مهم‌ترین اقدامات است. کاری که شما در حال حاضر انجام می‌دهید، بخشی از این اقدام اساسی محسوب می‌شود. اقتصاد مقاومتی تنها در تیترها نباید دیده شود. تمام 24 ماده سیاست‌ها باید مورد تحلیل قرار بگیرد تا یک نظر واحد، خروجی آن باشد.

اگر اقتصاد مقاومتی در کشور اجرایی شود، شاهد چه تغییراتی در بخش اقتصادی خواهیم بود؟

اجرای این سیاست‌ها ایران را از بعد اقتصادی سربلند خواهد کرد. برای رسیدن به این هدف باید اقداماتی انجام داد. به عنوان مثال در اقتصاد عملیاتی گفته می‌شود دیپلماسی نقش اساسی ایفا می‌کند و ما از آن غافل شدیم. دیپلماسی اقتصادی ما توسط وزیران خارجه و سفارتخانه‌ها پیگیری نمی‌شود و تنها روابط سیاسی را ارجح می‌دانند در حالی که اقتصاد نیز می‌تواند بر سیاست تأثیر داشته باشد. به بیان بهتر باید از بخش دیپلماسی سیاسی برای پیشرفت‌ اقتصادی بهره برد. وزارت خارجه هیات‌های اقتصادی را همراه سفرهای سیاسی خود می‌برد که تأثیر زیادی در بخش اقتصادی کشور دارد. همچنین باید کلاس‌های آموزشی برای سفرا در زمینه اقتصادی گذاشته شود تا آنها فعالیت خود را تنها در بخش سیاسی محدود نکنند.

محمدحسین علی‌اکبری