صعود نفتی ایران در اوپک

در گزارش اخیر اوپک (سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت) ایران در رتبه سوم قرار گرفته و عراق و عربستان به ترتیب جایگاه دوم و اول را دارند. در گزارش پیش رو به جزئیات تولید و صادرات نفت ایران پرداخته‌ایم.
وزارت انرژی آمریکا در جدیدترین آمار خود از میزان تولید نفت اوپک، اعلام کرد که میانگین تولید نفت ایران در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۳ به دو میلیون و ۹۳۰ هزار بشکه در روز رسیده است. این آمار بهار امسال است که نشان می‌دهد بالاخره ایران پس از چند سال وقفه در حال بازگشت به جایگاه قبلی خود در تولید نفت اوپک است.
بر اساس این آمار، عربستان سعودی با تولید هشت میلیون و ۹۹۰هزار بشکه در  روز، همچنان بزرگ‌ترین تولید کننده نفت اوپک است و بعد از آن عراق با  چهار میلیون و ۲۹۰ هزار بشکه نفت رتبه دوم را در اختیار دارد؛ اما ایران با تولید بیش از دو میلیون و ۹۱۰هزار بشکه در ماه‌های گذشته با کنار زدن امارات به جایگاه سوم رسیده است.
با توجه به این‌که ایران در چهار دهه اخیر از سوی آمریکا و هم‌پیمانانش تحت تحریم بود و سرمایه‌گذاری شرکت‌های اروپایی در حوزه نفت در ایران هم با   کش‌وقوس‌های فراوانی همراه شده بود، قدرت تولید نفت ایران به نسبت رقبای منطقه‌ای خود اندکی پایین‌تر قرار داشت؛ اما راهکارهای دولت‌ها برای دورزدن تحریم‌ها جوابگو بوده و ایران معمولا سومین تولیدکننده نفت اوپک است.
با تلاش دولت یازدهم برای رفع تحریم‌ها و امضای برجام، تمامی راه‌های دورزدن تحریم برای فروش نفت منتفی شد و وزارت نفت دولت روحانی اعلام کرد که بدون این راه‌ها و کاملا از مسیر قانونی نفت ایران را به فروش می‌رساند؛ اما این مسأله چند سال بیشتر دوام نداشت و آمریکا در سال۹۷ با دست بازتری نسبت به تحریم نفتی ایران اقدام کرد. به طوری که آمارهای غیر رسمی نشان می‌دهد صادرات نفت ایران به‌حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود. کاهش صادرات و در پی آن کاهش تولید سبب شد ایران به جایگاه پنجم اوپک نزول کند. امروز با گذشت حدود دوسال و نیم از عمر دولت سیزدهم و در شرایط تحریم‌های سخت، ایران ابتدا با کنارزدن کویت به جایگاه چهارم و در نهایت با از پیش‌رو برداشتن امارات به جایگاه سوم رسید و تولید نفت خام خود را تا مرز ۳/۳ میلیون بشکه در روز بالا برده است. البته به گفته جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم، اهداف پیش رو برای ۵-۴ سال آینده بسیار مهم‌تر هستند و ظرفیت تولید نفت ایران قرار است به مرز چهار میلیون بشکه نیز برسد. ظرفیت تولید نفت ایران قبل از تحریم سه میلیون و ۸۳۸ هزار بشکه در روز بود که با تعمیرات اساسی این ظرفیت بیشتر هم شده است.
به نظر می‌رسد روابط ایران با شرکای تجاری خود در آسیا بسیار ثمربخش‌تر از تلاش برای مذاکره با کشورهای اروپایی و آمریکا برای گسترش تجارت خارجی بوده است؛ به طوری که چین اکنون بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و تحریم‌های آمریکا نتوانسته خللی در این تجارت وارد کند.