خوانش غزلی رضوی از قیصر شعر ایران

نام تو رخصت رویش است و طراوت

در رونمایی از ترجمه «دیوان حسن‌بن‌علی علیه‌السلام» مطرح شد

شعر در زمان پیامبر(ص) تنها رسانه انتقال پیام بود

نشست رونمایی و معرفی کتاب «دیوان حسن‌‌بن‌علی علیه‌السلام» با حضور دکتر حبیب راثی‌تهرانی و دکتر مهدی امین‌فروغی در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد. این کتاب توسط ابوالحسن علی‌بن‌محمدبن‌عبدا... مدائنی در سال ۲۲۵ هجری گردآوری شده و تحقیق، شرح و استدراک شیخ قیس بهجت العطار روی این کتاب صورت گرفته و راثی‌تهرانی آن را ترجمه کرده است. این اثر از دو حیث قابل‌توجه است؛ اول ارزش ادبی این کتاب و بعد اشعاری که منتسب به حضرت امام‌حسن‌مجتبی(ع) است.

کد خبر: ۱۴۲۳۹۱۲

عبدا... مدائنی؛ از افراد معروف تاریخ

راثی‌تهرانی بیان کرد: این کتاب از سوی عبدا... مدائنی گردآوری شده است. او یکی از افراد معروف تاریخ است و آثار ذی‌قیمتی دارد. نسخه‌ای از این کتاب در کتابخانه دانشگاه تهران نگهداری می‌شود که شامل چهار بخش است. هر چهار کتاب در یک مجلد از سوی انتشارات عتبه مقدسه حسین در شهر کربلا منتشر شده است.

وی ادامه داد: چند نسخه از این کتاب به ایران آمد و یک نسخه به من رسید و دیدم کتاب ارزشمندی است. مطالب برای اولین بار است که منتشر می‌شود و این اشعار در هیچ‌یک از کتاب‌های دینی و ادبی و تاریخی نیامده است. بنابراین تصمیم گرفتم آن را ترجمه کنم.

راثی‌تهرانی بیان کرد: کتاب از سه بخش تشکیل شده است. مقدمه صد صفحه‌ای که بخش‌های متنوعی دارد. دوم خود دیوان است که تصحیح و تحقیق اثر موجود در دانشگاه تهران است. سوم نیز بخش مستدرک است، به این معنی که هر شعری که در دیوان‌های دیگر منتسب به حضرت امام‌حسن‌مجتبی(ع) آمده در این بخش گردآوری شده است.

راثی‌تهرانی به موارد مختلفی در سرودن شعر در میان اهل‌بیت(ع) اشاره کرد. روز عاشورا و امام‌حسین(ع) و اشعاری که به آنها توسل می‌کردند. حمایتی که اهل‌بیت(ع) از شاعران می‌کردند و حتی در جنگ‌ها و رجز‌خوانی‌ها که سلاح‌شان پیش از شمشیر، کلمه بوده است. مناظره با دشمنان، معاویه، عمروبن‌العاص و مروان که امام‌حسن(ع) را وادار می‌کرد از زبان شعر استفاده کند. سخنرانان در نشست، به این موضوع نیز اشاره کردند که تفاوت بارز شعر اهل‌بیت(ع) با شعرای دیگر در این بود که شعر اهل‌بیت(ع)، با کلام عادی و سیره آنها تفاوتی نداشت و شعرشان، همان حدیث و کلام‌شان و دعوت‌شان به راه خداوند بوده است.

اهل‌بیت(ع) برای عید غدیر شعر سرودند

راثی‌تهرانی به رخدادها نیز به‌عنوان محلی برای سرودن شعر اشاره کرد و صلح حضرت و واقعه غدیرخم را جزو مضامینی دانست که اهل‌بیت(ع) درباره آنها شعر می‌سرودند. بحث رثا و سوگواری حضرت‌علی(ع) نیز یکی دیگر از مضامینی بوده که امام‌حسن(ع) درباره آن شعر سروده است. جنگ صفین، جنگ منافقین، قتل عثمان، کید و مکاید عمروبن‌العاص و ... از دیگر مضامین اشعار امام‌حسن(ع) است که در کتاب آمده.

شعر در زمان پیامبر(ص) تنها رسانه انتقال پیام بود

دکتر امین‌فروغی، دیگر سخنران این نشست بیان کرد: این‌که درباره اشعار کریم اهل‌بیت(ع) سخن می‌گوییم را به فال نیک می‌گیرم. درباره این‌که اولین شعر را چه کسی سروده و در چه دوره‌ای بوده، موضوع بر ما پوشیده است. حتی به حضرت آدم نیز نسبت داده شده است.

وی ادامه داد: این سخن گرچه پشتوانه تاریخی قابل‌قبولی ندارد اما نشان می‌دهد پیشینیان می‌کوشیدند قدمت شعر را به اولین انسان برسانند. چون در میان تمام فرهنگ‌ها شعر جایگاه والایی دارد. در گذشته مردم به شعر با شگفتی می‌نگریستند و در بسیاری از فرهنگ‌ها این پدیده را یک پیامی وحیانی و ربانی می‌دانسته‌اند؛ شاخه‌ای از علم غیب. وقتی مسحور زیبایی‌های کلام و موسیقی نهفته در سخن می‌شدند، در نمی‌یافتند علت این جاذبه در چیست و آن را به عالم غیب نسبت می‌دادند.

امین‌‌فروغی گفت: ما با مطالعه تاریخ اقوام ملل به‌روشنی می‌بینیم که مردم در مواجهه با شعروسخن محزون مسحور می‌شدند و در نگهداری و جمع‌آوری مواریث‌شان می‌کوشیدند. ما در میان اقوام مختلف این را می‌بینیم.

وی ادامه داد: در اهتمام ما ایرانیان در حفظ و حراست از شعر همین بس که ما دیوان‌های لاادری جمع‌آوری کرده‌ایم؛ شعرهایی که شاعران‌شان مشخص نیست.

اهل‌بیت(ع) از شاعران حمایت می‌کردند

امین‌‌فروغی با اشاره به دوران پیغمبر و شاعرانی که جذب اسلام می‌شدند به دوران پس از پیغمبر نیز اشاره کرد که اهل‌بیت(ع) از شاعران حمایت می‌کردند و شعر، بسیار مورد توجه آنان قرار داشته است. شعر تنها رسانه جامعه برای انتقال پیام بوده است. ائمه نیز پادشاهان ملک سخن بودند و سخن و جاذبه کلام را می‌شناختند و از شعر غافل نبودند.

این پژوهشگر به محتوای والای رجزخوانی‌های حضرت علی(ع) اشاره کرد و گفت: رجزهای حضرت‌علی(ع) در جنگ‌ها حکمت مطلق بود؛ مانند این رجز: من در کدام‌یک از این دو روزم از مرگ فرار کنم/ روزی که تقدیر نشده بمیرم/ یا روزی که تقدیر شده بمیرم/ روزی که تقدیر نشده من نخواهم مرد پس فرار جایی ندارد/ و روزی که تقدیر شده بمیرم حتما خواهم مرد بازهم فرار معنایی ندارد. وی بیان کرد: ادبیات‌ فارسی و عربی دوشادوش هم حرکت می‌کنند و بر هم اثر می‌گذارند. در گذشته جزو اصول کاری دانشجویان ادبیات‌فارسی این بود که عربی بدانند. در روزگار فعلی گسستی بین اشعار و متون کلاسیک عربی با دانشجویان زبان و ادب فارسی رخ داده است.