گرمای بی‌سابقه در 500 میلیون سال گذشته

تغییراتی که در 500 میلیون سال گذشته در زمین رخ داده، در مقیاس‌های زمانی چند میلیون سال یا بیشتر واقع شده‌اند، اما فقط در 150 سال گذشته، میانگین دمای هوا قریب به یک درجه سانتی‌گراد افزایش یافته، کلاهک‌ها و ورقه‌های یخی عقب‌نشینی کرده‌اند، یخ دریاهای قطبی ذوب شده‌اند و سطح دریاها بالاتر آمده است. برخی کارشناسان معتقدند آب و هوای زمین در گذشته نیز شاهد تغییرات مشابهی بوده است. از نظر دوران‌ زمین‌شناسی، گرمایش جهانی به میزان یک درجه سانتی‌گراد چندان غیرمعمول نیست و سیاره زمین در تاریخ خود به میزان چشمگیری گرم‌تر از امروزش هم بوده است. پس مشکل کجاست؟

دانشمندان براساس شواهد به دست آمده از سنگ‌ها، رسوبات و فسیل‌ها نشان داده‌اند تغییرات آب و هوایی مشابهی در گذشته وجود داشته، اما آنچه باید به آن توجه داشت سرعت بی‌سابقه تغییرات کنونی است. برای مثال سرعت امروزی افزایش دی‌اکسیدکربن جو در 66 میلیون سال گذشته بی‌سابقه است. براساس نتایج مطالعه جدیدی که در نشریه نیچر کامیونیکیشنز (Nature Communications) منتشر شد، اگر همین سرعت کنونی بهره‌برداری از سوخت‌های فسیلی ادامه یابد، هم میزان انتشار گاز دی‌اکسیدکربن و هم گرم شدن آب و هوا احتمالا در دست‌کم 420 میلیون سال گذشته بی‌سابقه خواهد بود. درست قبل از انقلاب صنعتی، در هر یک میلیون مولکول موجود در جو، حدود 280 مولکول دی‌اکسیدکربن (ppm 280) وجود داشت، اما در حال حاضر، اساسا به دلیل مصرف سوخت‌های فسیلی، این میزان به ppm 400 افزایش یافته است و در صورتی که اقدامی جدی برای کاستن از مصرف سوخت‌های فسیلی صورت نگیرد، تا سال 1629 هجری شمسی / 2250 میلادی، تمرکز دی‌اکسیدکربن در جو حدود ppm 2000 خواهد شد! این میزان، البته میزان زیادی است، اما مطالعات زمین‌شناسی نشان می‌دهد زمین، این سطح از تمرکز دی‌اکسیدکربن جو را در گذشته نیز چند بار تجربه کرده و دایناسورها توانسته‌اند این شرایط را از سر بگذرانند، اما به آن معنا نیست که شرایط امروزی، شرایط مشکل‌سازی نیست.

بدون شک، بشر با افزایش چشمگیر و سریع دی‌اکسیدکربن جو و تغییرات آب و هوایی حاصل از آن، با چالش‌های اجتماعی ـ اقتصادی عمده‌ای مواجه خواهد شد. این در حالی است که براساس تحقیقات جدید، همین سطح از کربن جو در آینده در مقایسه با سطوح بالاتر کربن در گذشته، گرمای بیشتری ایجاد خواهد کرد. علتش این است که دمای زمین فقط به میزان دی‌اکسیدکربن یا دیگر گازهای گلخانه‌ای جو بستگی ندارد.

همه انرژی ما در نهایت از خورشید تامین می‌شود و خورشید به علت نحوه تولید انرژی از طریق همجوشی هسته‌ای و تبدیل هیدروژن به هلیم، با گذشت زمان تابندگی بیشتری یافته است. چهار و نیم میلیارد سال پیش، وقتی زمین جوان بود، خورشید حدود 30 درصد تابندگی کمتری داشت. بنابراین آنچه واقعا مهم است، تاثیر تغییر قدرت خورشید در کنار تغییر اثرات گلخانه‌ای است. تاریخ گذشته زمین نشان می‌دهد با افزایش قدرت خورشید، میزان دی‌اکسیدکربن جو بتدریج کاهش یافته است، اما آیا چنین چیزی در مورد آینده نیز صدق می‌کند؟ در صورت مصرف همه سوخت‌های فسیلی موجود، هیچ بازه زمانی‌ای در گذشته وجود نخواهد داشت که میزان بالای محرک‌های آب و هوایی در آینده را به خود دیده باشد. به‌عبارت دیگر، بعید است دی‌اکسیدکربن بالای جو در آینده، مشابهی در تاریخ زمین‌شناسی طولانی‌مدت زمین داشته باشد.

منبع: IFLScience

مترجم: یاسمین مشرف