اولویت قانون جوانی جمعیت بیشتر از قانون تسهیل ازدواج است

از طرفی امید می‌رفت با اجرای بندهای مصوب این قانون، بسیاری از مشکلات پیش روی ازدواج جوانان مرتفع شود اما متاسفانه با وجود تاکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر اهمیت موضوع ازدواج جوانان و عدم غفلت از این امر، این طور که به نظر می‌رسد این قانون تقریبا تاکنون اجرایی نشده، البته ذیل اجرای آن، ستادهایی همچون کمیته ازدواج آسان یا اقداماتی مثل افزایش وام ازدواج صورت گرفته اما با وجود این هرساله ازدواج جوانان سخت‌تر از قبل می‌شود.

با اجرای قانون «تسهیل ازدواج»، بسیاری از چالش‌های موجود در امر ازدواج جوانان یا برطرف می‌شود یا به حداقل می‌رسد. البته قوانین متعددی در این خصوص طرح‌ریزی شده اما وضعیت ازدواج جوانان همچنان بحرانی است و بالا رفتن سن در بین آنان مخصوصا برای دختران از مسائل مهمی است که به این بحران بیشتر دامن می‌زند و آن را جدی‌تر می‌کند. درخصوص مصوبات قانون تسهیل ازدواج سراغ حجت‌الاسلام مهدی متقی‌فر، مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی جوانان وزارت ورزش و جوانان رفته‌ایم تا از جزئیات اجرای این قانون بیشتر مطلع شویم.

قانون تسهیل ازدواج جوانان مصوب سال ۸۴ است، از نگاه شما تا چه حد از این قانون ۱۳ بندی اجرایی شده است؟
هیچ بندی از این قانون اجرایی نشده حتی تاثیری هم به لحاظ مالی و تسهیلی برای ازدواج جوانان نداشته است. برخی افراد از همان سال ۸۴ بهانه‌هایی را مبنی بر مصوب نشدن آیین‌نامه‌های آن مطرح کردند. یک تعدادی از دستگاه‌ها هم زیر بار اجرای آن نرفتند. به هر حال اتفاقات مختلفی رخ داد تا زمان تصویب قانون جوانی جمعیت که افراد را به دو دسته کرد، یک عده بر این باور بودند که قانون جوانی جمعیت می‌تواند موضوع تسهیل ازدواج را هم پوشش دهد و دیگر نیازی به آن نیست. برخی هم معتقد بودند هرکدام از این قوانین مختص به خود هستند. در حال حاضر هم محوریت و اولویت قانون جوانی جمعیت، بیشتر از قانون تسهیل ازدواج است. 

یعنی به‌صورت کلی این قانون کنار گذاشته شده است؟
ما تا جایی که می‌توانستیم برخی از بندهای قانون تسهیل ازدواج را به مرحله اجرا رسانده‌ایم. به عنوان مثال، کمیته سامان ازدواج را در دولت فعلی در همه شهرها و شهرستان‌های کشور راه‌اندازی کرده‌ایم. بخش‌های مهم دیگری همچون خوابگاه‌های متاهلی،سربازان متاهل، تشکیل صندوق و... که متاسفانه هیچ‌کدام از اینها اجرایی نشده است.

دولت سیزدهم برای تحقق قانون تسهیل ازدواج جوانان چه کارهایی انجام داده است؟
در دولت سیزدهم به دلیل تداخل بسیاری از مواد قانون تسهیل ازدواج با قانون جوانی جمعیت، کاری انجام نشده است. مواردی همچون مسکن، خوابگاه‌های متاهلی و... نیز در قانون جوانی جمعیت آمده و دولت به آن عمل می‌کند. این قانون متاخر است و دولت تلاش می‌کند قانون جوانی جمعیت را به کار گیرد. 

فکر می‌کنید اصلی‌ترین دلیل عدم تمایل به ازدواج در جوانان چیست؟
ما طی یک کار پژوهشی عوامل مختلف تمایل یا عدم تمایل جوانان را بررسی کرده‌ایم. عوامل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی همگی در هم تنیده است. اگر این عوامل را رتبه‌بندی کنیم،گره ذهنی بیشتر افراد مسائل فرهنگی و اجتماعی است، چراکه بر اساس آماری که در ازدواج به ثبت می‌رسد در مناطق محروم و کم برخوردار درصد ازدواج بالاتر از مناطق پردرآمد است.

طی دو سال کرونا، آمار ازدواج کمی افزایشی شد، تحلیل شما از این ماجرا چیست؟
آمار ما در دوران کرونا، تقریبا هر ساله ۲تا ۳درصد افزایش پیدا کرد. عدم توجه به تشریفات و رسم و رسومات نادرستی که بار اضافی را برای زوج‌های جوان به همراه داشت، منجر به این شد که آمار ازدواج افزایش یابد. بسیاری از جوانان با کنار گذاشتن بسیاری از این رسم و رسومات، توانستند به خانه بخت بروند. از نظر من مهم‌ترین عامل، حذف تشریفات و رسم و رسومات غلط بود.

یکی از تحلیل‌هایی که پیرامون کاهش نسبی آمار طلاق وجود دارد، کاهش آمار ازدواج است! آیا روند کاهش ازدواج، موضوع خانواده را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
قطعا کم شدن ازدواج در کاهش طلاق موثر است اما این آمار مربوط به حال حاضر نیست، چراکه ازدواج‌های حال حاضر تا هشت سال دیگر خود را نشان می‌دهد. این‌که بسیاری معتقدند به ازای هر سه ازدواج، یک طلاق وجود دارد، غلط‌ترین شاخصی است که می‌تواند این موضوع را با آن سنجید. به سبب این‌که ازدواج‌های امسال ارتباطی به طلاق‌های سال گذشته ندارد. طلاق‌های امسال حاصل ازدواج‌های ۹ سال پیش است. بنابراین نسبت‌گیری این دو موضوع صحیح نیست. مهم‌ترین بخشی که در این خصوص تاثیرگذار است توجه به پنجره جمعیتی است، یعنی زمانی که در فضایی قرار می‌گیریم که جمعیت به گونه‌ای تنظیم می‌شود که تعداد دهه‌های ۶۰ با دهه۷۰ متفاوت است. در حال حاضر هم فصل ازدواج‌های دهه‌های۷۰و۸۰ بوده، از طرفی تعداد این دهه‌ها هم کم است در نهایت ازدواج کاهش می‌یابد و از آن طرف طلاق کمتری را شاهد هستیم. 

آیا آماری ازخانواده‌های تک نفره وزندگی مجردی دارید؟ رواج این سبک اززندگی درمیان جوانان چه آسیب‌هایی را درپی دارد؟
درحال حاضر جمعیت مجردهایی که تاکنون ازدواج نکرده‌اند، حدود ۱۲میلیون نفر است. در این بین مخصوصا دخترانی هستند که سن‌شان بالای ۳۵ سال است. این نگرانی به وجود می‌آید که منجر به تجرد قطعی در بین آنان شود. این موضوع آسیب‌ها و پیامدهایی را به همراه دارد. بسیاری از نهادهای حمایتی هم دیگر از عهده حمایت این خانواده‌ها و این افراد برنمی‌آیند. به صورت کلی ازدواج یکی از مواردی است که از بسیاری آسیب‌ها پیشگیری می‌کند.