گفت وگو با داریوش رحمانیان
داریوش رحمانیان، رئیس انجمن ایرانی تاریخ و استادیار گروه تاریخ دانشگاه تهران معتقد است با این که مشروطه سرآغاز تاریخ معاصر و نقطه عطفی در تاریخ ایران محسوب می شود اما کتاب هایی که در این باره نوشته شده اند، مطلوب و در حد نیاز جامعه ایران نیست.
کد خبر: ۷۰۳۵۴۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۸
انقلاب مشروطه شاهد حضور شخصیتهایی بود که از اقشار مختلف اجتماعی برخاسته و هریک در حد خود برای محو استبداد و برقراری حکومت مردمی جنگیدند و جان بر سر عقاید خویش نهادند. مردانی که بسیاری از آنان نقشی تعیینکننده در پیروزی این انقلاب داشتند اما آنگونه که شایسته بود، معرفی نشدند و تنها در منطقهای خاص نامشان محدود ماند. آنچه امروز بهعنوان حزب در ایران شناخته میشود، اولین بار توسط تاجری روشنفکر از اهالی تبریز شکل گرفت؛ مردی که شناخت او از جهان، اراده و پاکباختگیاش وی را به صف مجاهدان آزادی و رهبران انقلاب مشروطه در تبریز بدل ساخت. کربلایی علی موسیو، یکی از فعالان جنبش آزادیخواهانه مردم در تبریز از مبارزان انقلاب مشروطه بود که متاسفانه اطلاعات زیادی از زندگی او در دست نیست.
کد خبر: ۷۰۲۸۳۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۵
کتاب «واقعات اتفاقیه در روزگار» یگانه نسخه خطی است که با 618 عکس به ارائه تصاویری درباره مشروطه پرداخته است. این کتاب هم اکنون در موزه ملک نگهداری می شود.
کد خبر: ۷۰۲۵۰۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۴
در مورد اهمیت موضوع تاریخ نگاری مجلس شورای اسلامی که چندی است مورد توجه جدی قرار گرفته است باب گفتگویی با دکتر رسول جعفریان باز کردیم. آنچه می خوانید مشروح این مصاحبه است.
کد خبر: ۷۰۲۵۰۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۴
در عصر قاجاریه در ساختار و نهادهای جامعه ایران تحولات جدیدی شکل گرفت. شکلگیری تحولات فکری در میان گروهی از زنان جامعه ایرانی و برخی دگرگونیها در موقعیت و نقش سنتی آنان در جامعه، یکی از مهمترین رویدادهای تاریخ و فرهنگ در جامعه ایران است. تحولات فکری و دگرگونیهای به وجود آمده در موقعیت و نقش زنان ایرانی عصر قاجار از علل و عوامل متعدد و متفاوتی ریشه میگرفت. مقاله زیر به بررسی تحولات فکری و اجتماعی زنان در دوره مشروطه می پردازد .
کد خبر: ۷۰۲۴۸۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۴
تاکنون حسب عادت، درباره مشروطیت به موضوع علل و انگیزههای وقوع چنین رخدادی بیشتر توجه میشد اما با عنایت به اهتمام کتابخانه مجلس به انتشار اسناد مربوط به عملکرد نمایندگان ادوار مختلف مجلس، ضرورت تاریخنگاری این دورهها که حاصل مشروطیت است بیش از گذشته احساس میشود. به همین منظور با دکتر علی ططری، مدیر اسناد کتابخانه مجلس شورای اسلامی درباره اسناد و مدارک تازه به دست آمده و ضرورت پژوهش ادوار مجلس گفتگو کردیم.
کد خبر: ۷۰۲۴۷۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۴
یش از رویداد بزرگ مشروطیت در ایران خیزشهای مردمی و واکنش طبقات مختلف جامعه در مقابل آنچه که با سرنوشت آنها پیوند میخورد علیه استبداد نظام داخلی و استعمار خارجی شکل گرفت که در زمانی نهچندان طولانی در 14 مرداد 1285 خورشیدی به انقلاب بزرگ مشروطیت منتهی شد.
کد خبر: ۷۰۲۴۴۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۴
بحثی در تقابل اسلام خواهان و غرب گرایان در مشروطه
با گسترش ارتباطات و تبادلات فکری و فرهنگی میان ایرانیان با جوامع غربی، نخبگان ایرانی با مشاهده پیشرفت شگرف علمی و صنعتی که در غرب رخ داده بود، درصدد بررسی علل و عوامل عقبماندگی شرق و رشد و توسعه غرب برآمدند.آنان که مرعوب اروپا شده بودند، بدون تامل و دقت کافی، اسلام را با مسیحیت تحریف شده یکسان انگاشتند و همچون منورالفکران غربی که یکسره به انکار دین ــ یعنی همان مسیحیت قرون وسطایی ــ پرداخته بودند، اینان نیز اعتقاد به دین ــ یعنی اسلام آزادیبخش و علم و عدلپرور را عامل همه بدبختیهای خویش شمردند! این جریان در عصر مشروطه در تقابل با مردم مسلمان و علمای ضد ظلم و عدالتطلب شیعی قرار گرفت و خسارتهای فراوانی را بر کشورمان تحمیل کرد. مقاله حاضر به تقابل اسلامخواهان و جریان غرب باور در عصر مشروطه میپردازد و از این منظر، آن دوران مهم و سرنوشتساز را وا میکاود.
کد خبر: ۷۰۲۲۷۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۴
مطالعات پیرامون تاریخ انقلاب مشروطیت ایران از نخستین روزهای پیروزی قطعی آن و فتح تهران در 22 تیر 1287/ اول رجب 1327/ 19 جولای 1909 آغاز شد. نخست کتاب انقلاب ایران اثر ادوارد گرانویل براون، ایران شناس بریتانیایی بود که به گواهی دهها هزار برگ دستنوشته باقیمانده از او، نگارش این اثر را از نخستین مقاطع آغاز انقلاب در اواخر 1905 آغاز و تنها حدود یک سال پس از فتح تهران در سال 1910 توسط انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر کرد.
کد خبر: ۷۰۱۱۸۹ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۱
شیخ فضلالله نوری از علمای بزرگ عصر مشروطه ، در کلیه مراحل مبارزه در کنار سیدمحمد طباطبایی و سیدعبدالله بهبهانی قرار داشت، اما پس از تشکیل مجلس به مخالفت برخاست.
کد خبر: ۷۰۱۱۸۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۱
سیری در روابط و مناسبات آخوند خراسانی و حاج شیخ فضلالله نوری
اختلاف شخص مرحوم آخوند خراسانی با حاج شیخ فضلالله نوری، در جریان مشروطه ، «عمدتاً» (و نه البته «تماماً) بر سر «تشخیص موضوع»، یعنی بر سر شناخت ماهیت حقیقی جناحها و مبدا و مآل واقعی جریانات مؤثر و دست اندرکار مشروطه بود، و لذا، وقتی که مرحوم آخوندخراسانی به فاصله یک سال و اندی از شهادت حاج شیخ فضلالله، به هویت فکری واعتقادی تقیزاده پیبرد (هر چند بسیار دیر بود) شدیداً و صریحاً به مخالفت با او برخاست و حکم به فساد مسلک سیاسی تقی زاده، و لزوم عزل و انفصال وی از وکالت مجلس داد و چندی بعد نیز - چنانکه معروف است - عزم خویش به آمدن به ایران جهت اصلاح امر مشروطه را اعلام فرمود و به تمهید مقدمات سفر پرداخت که... مع الاسف به نحوی مشکوک درگذشت و به گفته برخی از مطلعین، بهدست همان عواملی که طرفداری دروغین از ایشان را نقاب ستیز با امثال شیخ نوری در تهران و صاحب عروه در نجف کرده بودند، به شهادت رسید. و گرنه، چندان اختلاف اساسی و لاینحلی میان آخوند و شهید نوری وجود نداشت (نمیگوییم که هیچ اختلافی نبود) و مشروطه مدنظر خراسانی نیز نهایتاً همان مشروطه مشروعه، یعنی اجرای متمم قانون اساسی با قیود و اصلاحات «اسلامیِ» مندرج در آن، بود.
کد خبر: ۷۰۱۱۷۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۵/۱۱
تاریخ مکتوم: نگاهی به تلاشهای سیاسی فعالان ازلی در مخالفت با حکومت قاجار و تدارک انقلاب مشروطه اثر سید مقداد نبوی رضوی در 336 صفحه از سوی انتشارات پردیس دانش در سال 93 منتشر شده است.
کد خبر: ۶۹۶۵۹۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۴/۲۵
«دگرگونیهای شعر معاصر عربی و فارسی در دوره نهضت و دوره مشروطه » تألیف زهرا خسروی در 168 صفحه از سوی انتشارات امیرکبیر در تهران منتشر شده است.
کد خبر: ۶۹۲۶۲۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۴/۱۵
نگاهی به اصول فرهنگی قانون اساسی مشروطه
قانون اساسی مشروطیت که در دیماه 1285 خورشیدی پس از تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی به تصویب مظفرالدین شاه قاجار رسید و به مدت 72 سال رسمیت داشت، نخستین قانون اساسی ایران به شمار میآید که اگر نه در حیطه عمل، لااقل در چارچوبهای نظری دگرگونیهای شگرفی را در ایران موجب شد.
کد خبر: ۶۸۸۴۸۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۴/۰۴
بعد از سالها مبارزه، سرانجام ملت ایران موفق شد سال 1324 هجری قمری حکومت مشروطه را جایگزین استبداد سنتی قاجار کنند. بدون تردید نقش و عملکرد هریک از سردمداران مشروطه در جای خود قابل تامل و بررسی است. یکی از این شخصیتها مستشارالدوله ، وکیل سرشناس آذربایجان است. شاید در نگاه اول او شهرت خود را مدیون عموی نامدارش میرزا یوسف باشد، اما عملکردش گویای آن است که نشانی از مستشارالدوله بزرگ به ارث برده بود.این مقاله نقش مستشارالدوله در تحولات مجلس شورای ملی را مورد بررسی قرار می دهد.
کد خبر: ۶۸۷۵۹۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۴/۰۲
انقلاب مشروطه ، نقطه عطفی در تاریخ معاصر این سرزمین است.شالوده بسیاری از سازمانهای امروزی در دوران مشروطه بنا شد و اقدامات بزرگی برای وضع قوانین انجام گرفت و تغییر و تحولات عظیمی در سازمان اداری سست و فرسوده ایران روی داد.در این مجال به بررسی چگونگی شکلگیری کمیسیونها در عصر مشروطه و نقش آنها در ایران امروز خواهیم پرداخت.
کد خبر: ۶۸۷۵۹۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۴/۰۲
مجلس مهستان یکی از برجستهترین نهادهای تصمیمگیری عصر اشکانی بود که صلاحیت و مسوولیت بررسی مسائل لشکری و کشوری را به عهده داشت. از نام این مجلس برمیآید که در آن بزرگان جامعه که دارای تجربه و شایستگی درباره همه شوونات کشوری بودند، حضور داشتند. این مجلس در دوره ساسانی نیز تا حدودی قدرت خود را حفظ کرده بود اما بعد از فروپاشی ساسانیان دیگر از چنین مجلسی برای تصمیمگیری در امور کشوری و لشکری خبری نبود تا اینکه در عصر قاجار و بیشتر به تبعیت و تحتتأثیر شیوههای حکومتی اروپا، مجلس مشروطه در ایران شکل گرفت.
کد خبر: ۶۸۷۴۴۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۴/۰۲
حقوق بشر
«مردم انسان شدهاند». این عبارت بازمانده از صورت استنطاق میرزا رضای کرمانی است که پس از شورش علیه دستگاه سیاسی ناصرالدین شاه بیان کرده است. «انسان» در این عبارت از زبان کسی که روشنفکر تلقی نمیشود، تعبیری است که باید آن را جدی تلقی کرد.
کد خبر: ۶۷۷۹۰۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۳/۰۶
امام خمینی(ره) چهارم اردیبهشت 1368 یعنی چهل روز قبل از رحلت، فرمان بازنگری قانون اساسی را صادر کردند.
کد خبر: ۶۶۶۳۰۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۲/۰۴
زنان در تاریخ ایران
انقلاب مشروطه در ایران، سرآغاز بسیاری از تغییرات و تحولات محسوب میشود. زنان ایرانی در جریان انقلاب مشروطه و پیش از آن نقشی تاثیرگذار در اعتراضات اجتماعی داشتند.
کد خبر: ۶۶۵۰۲۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۳/۰۱/۳۱