تکمیل پازل کشاورزی پس از ۶۰سال

طی سال‌های گذشته مشکلات زیادی بر سر راه تولید محصولات کشاورزی پیش آمده که از مهم‌ترین آنها می‌توان به خشکسالی و تغییرات آب و هوایی در سراسر کشور به‌عنوان عامل طبیعی و مهم‌تر از آن خرد‌شدن اراضی کشاورزی به‌عنوان عاملی غیرطبیعی و انسانی اشاره کرد. خردشدن گسترده اراضی کشاورزی از دهه۴۰ شمسی با قانون اصلاحات ارضی در کشور کلید خورد، امری که مشکلات زیادی را برای کشورمان به همراه داشته در حالی که بسیاری از اراضی کشاورزی در اروپا به صورت یکپارچه کشت می‌شود و زمینه‌ساز توسعه کشاورزی کشورهای عضو این اتحادیه را فراهم آورده است. به همین دلیل کارشناس همواره بر این امر صحه می‌گذارند که یکی از موانع اصلی توسعه کشاورزی در کشور و سودآور بودن آن، کوچک بودن و پراکندگی اراضی است که این امر موجب تولید کم محصولات کشاورزی و عدم امکان استفاده از فناوری و امکانات نوین می‌‌شود. همچنین قطعه قطعه بودن اراضی کشاورزی یکی از دلایل اصلی پایین بودن سطح بهره‌وری و سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی است. همین امر سبب شده در بسیاری از اراضی کشاورزی حاصلخیر کشورمان خصوصا در مناطق شمالی شاهد تغییر کاربری اراضی کشاورزی و سونامی تبدیل این اراضی به ویلاهای مسکونی و تفریحی باشیم.

راهکارهای پیش‌رو

هم اکنون آمارها حاکی از آن است که بیش از ۷۵ درصد اراضی کشاورزی بسیار خرد و کمتر از پنج هکتار است به همین دلیل کارشناسان کشاورزی معتقدند اصلی‌ترین راهکار برای جلوگیری از خرد شدن بیشتر اراضی کشاورزی و یکپارچه شدن این اراضی سنددار کردن آنها و اجرای طرح کاداستر است. این در حالی است که فقط ۴ درصد این اراضی تا سال ۱۴۰۰ و پایان دولت دوازدهم سند‌دار بوده است. به همین دلیل دولت سیزدهم با وعده تحقق سنددار شدن کل اراضی این موضوع جهش چشمگیری داشته به طوری‌که طبق وعده مسئولان تا پایان امسال کل اراضی کشاورزی رفع تداخل می‌شود تا جایی که محمد علی نیکبخت، وزیر جهاد کشاورزی در این باره گفت: با صدور اسناد برای اراضی کشاورزی از تقسیم شدن و خرد شدن آنها جلوگیری می‌شود به طوری‌که حتی در قانون ارث نیز امکان خرد کردن اراضی کشاورزی وجود ندارد. به همین دلیل مسئولان وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده‌اند تا پایان دولت سیزدهم تمام زمین‌ها و اراضی کشاورزی، سنددار خواهند شد و خبرهای منتشر شده از سازمان امور اراضی نیز حاکی از آن است که سند‌دار شدن اراضی به حدود ۵۰ درصد رسیده است.

صیانت از کشاورزی

رضا افلاطونی، رئیس سازمان امور اراضی کشور معتقد است امروزه با سنددار شدن زمین‌های کشاورزی زمینه طرح تجیمع و یکپارچگی اراضی کشاورزی فراهم آمده‌است. 
وی با بیان این که یکی از دغدغه‌های وزارت جهاد کشاورزی حفظ و صیانت از اراضی کشاورزی است، گفت: سنددار کردن اراضی موجب تثبیت مالکیت و هویت‌دار شدن زمین‌های کشاورزی می‌شود.

۴۲ درصد اراضی کشاورزی سند‌دار شدند

صفدر کشاورز، معاون سازمان ثبت و اسناد و املاک کشور گفت: بنابر آمار در حوزه زراعی ۱۷میلیون هکتار اراضی وجود دارد که از این میزان برای هفت میلیون هکتار معادل ۴۲ درصد اسناد مالکیت صادر شده است.
وی می‌افزاید: با اصلاح قانون اراضی، سند برای تمام زمین‌ها از جمله یک هکتار، دو هکتار و در قطعات مختلف صادر می‌شود، اما پیگیریم که بعد از صدور سند، اجازه خرد شدن داده نشود. در همین ارتباط در قانون ارتقای این بخش که به تصرفات فعلی سند داده شود و بعد از آن اجازه خرد شدن داده نشود، انتقادی وارد نبود. همچنین در طرح الزام تبصره ۴۰ ماده ۳۳ برنامه هفتم این عبارت دیده شده که امیدواریم با تصویب قانون ارتقای امنیت غذایی یا طرح الزام در مجمع تشخیص یا ماده ۳۳ تبصره ۴۰ برنامه هفتم موضوع حل شود. معاون سازمان ثبت اسناد ادامه داد: بنابر بیانات مقام معظم رهبری و تاکید ایشان و دیگر مسئولان بر اتمام موضوع حدنگار، تکلیف سازمان ثبت اسناد بوده که در تمام عرصه‌های کشور نقشه کاداستر را اجرایی کند.  وی گفت: طبق تفاهم‌نامه موضوع رفع تداخلات اراضی که تا پایان سال تمام می‌شود و از طرفی برای صدور سند چهار سال تا افق ۱۴۰۴ را پیش بینی کردند که با به نتیجه رسیدن طرح الزام یا برنامه هفتم خیلی زودتر از موعد مقرر، این امر محقق می‌شود‌.

اجرای قانون پس از۱۷سال

قانون جلوگیری از خُرد شدن اراضی کشاورزی در ۱۳اسفند۱۳۸۵ تصویب و در ۶ فروردین۱۳۸۶ از سوی رئیس جمهور وقت با عنوان «قانون جلوگیری از خردشدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی، اقتصادی» به وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ شد. تقریبا ۱۷سال از تصویب این قانون می‌گذرد و تاکنون اقدام خاصی انجام نشده است این در حالی است که به اذعان اغلب کارشناسان اگر زمین‌های کشاورزی یک تکه و در ابعاد بزرگ‌تر باشد.

تولید ادوات کشاورزی برای اراضی کوچک

برخی کارشناسان با یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی مخالف و معتقدند برای انجام مکانیزاسیون کشاورزی حتما نباید زمین را بزرگ کرد و باید ادوات کشاورزی مناسب برای زمین کوچک تولید کرد، همچنان که در ژاپن این ایده اجرایی می‌شود‌ و ماشین آلات کشاورزی ویژه زمین‌های کوچک ابداع کرده‌اند، اما در بسیاری کشورها به ایده اول یعنی زمین‌های بزرگ اعتقاد دارند. ‌تولید امروزه پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و نمی‌توان با روش‌های سنتی، غذای جمعیت روزافزون کشور را تامین کرد، از سوی دیگر دستِ برتر کشورها در تولیدات کشاورزی، به نوعی قدرت محسوب می‌شود، به هر حال ضرورت دارد ضریب مکانیزاسیون کشاورزی در کشور ‌‌افزایش یابد و قطعا این موضوع با اجرای قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی محقق می‌شود قطعا این حق کشاورز‌ و مردم است که علت تاخیر ۱۷ساله اجرای این قانون را از مسئولان بشنوند.