فرشاد آذرنیا، تهیه‌کننده نمایش رادیویی سریال مختارنامه رادیو نمایش در پاسخ به این سؤال که با وجود این‌که مختارنامه، بارها از سیما پخش شده اما نسخه رادیویی سریال متفاوت‌تر از نسخه تلویزیونی آن است، گفت: شما در رادیو فیلم ـــ داستان را از مجرای دید یک نفر می‌بینید. مثلا در قسمت‌هایی که تقابل دو گروه با شمشیر است، آقای سروری‌نژاد به بیان جزئیات می‌پردازد ولی گوینده دیگری می‌تواند فقط به درگیری دو گروه اشاره کند.
آذرنیا درباره دخیل شدن احساسات گوینده در فیلم توضیح داد: اولین فیلمی که در رادیو تولید شد، «رنگ خدا» بود. گوینده فیلم، خانم شمسی صادقی هنگام توضیح فیلم بغض کرد و احساساتی شد.
وقتی نسخه رادیویی این فیلم پخش شد، بازخورد خوبی داشت، چراکه حس فیلم با حس گوینده یکی شده بود. در مقابل عده‌ای هم مخالف بودند که چرا گوینده در حس و حال فیلم دخالت می‌کند. آنها بر این باورند که گوینده باید بدون حس بخواند، ما (مخاطب) باید حس و حال فیلم را درک کنیم. ما هم برای همه سلایق گوینده گذاشتیم.
رادیو فیلم به سمت فیلم‌های خارجی رفته است
این تهیه‌کننده به مشکلات حق کپی‌رایت اشاره کرد و گفت: در آن زمان بعضی از فیلمسازان مانند آقای حاتمی‌کیا سریع مجموعه کارهای‌شان را برای تبدیل به رادیو فیلم برای ما ارسال کردند. ما هم موفق شدیم، بیشتر کارهای‌شان را در هفته دفاع‌مقدس پخش کنیم. در مقابل بعضی از فیلمسازان هم به ما برای تولید نسخه رادیویی فیلم اجازه ندادند. الان این اجازه ندادن‌ها بیشتر شده و رادیو به سمت فیلم‌های خارجی رفته است.
مشکلات پیش‌روی رادیو فیلم
وی افزود: از آنجا که فیلم‌های خارجی دوبله شده و صدای بازیگران نیست برای کسانی که فیلم را دیدند، کار را سخت می‌کند. مثلا اسامی بازیگران خارجی را می‌خوانیم، ولی صدای دوبلورهای ایرانی پخش می‌شود. الان این مشکلات برای فیلم‌های سینمایی هست اما برای سریال‌ها مشکلی وجود ندارد، چون سریال‌ها را صداوسیما خریداری کرده است.
آذرنیا درباره سرآغاز حضور رادیو فیلم در رادیو نمایش گفت: حدود ۱۵سال پیش یک دانشجوی ایرانی برای پایان‌نامه‌اش از آمریکا به ایران آمده بود. ایشان در رشته‌ای به‌نام audio description به معنای توضیح صوتی درس می‌خواند. ظاهرا این رشته جزو رشته‌های پر درآمد در آن کشورهاست و هدف اول آن توضیح همه چیز برای نابینایان است. مثلا وقتی یک نابینا وارد فروشگاه می‌شود، دستگاهaudio description به او وصل می‌شود و لازم نیست کسی بابت اجناس داخل فروشگاه به او توضیح دهد. آن دستگاه قیمت اجناس، کیفیت و... را در گوش نابینا می‌گوید.
پایان‌نامه یک دانشجو جرقه تولید رادیو فیلم شد
این تهیه‌کننده افزود: همچنین اگر یک نابینا وارد سینما شود، آن دستگاه را به او می‌دهند تا بتواند فیلم ببیند. یعنی هرجای فیلم که دیالوگ ندارد، صدایی در گوش نابینا به توضیح فیلم می‌پردازد. حضور آن دانشجو منجر به جرقه‌ای شد که ما هم آن کار را شروع کنیم. من اصول اولیه تبدیل فیلم و سریال در رادیو را از جزوه‌های آن دانشجو ترجمه و تهیه کردم و در اختیار مدیر وقت رادیو نمایش گذاشتم. از این‌کار استقبال شد و ما چند نمونه کار تولید کردیم.
به گفته وی، یکی از سرفصل‌های مهم آن این بود که اگر شما با یک نابینا وارد سینما می‌شوید، چه چیزهایی از شما می‌پرسد که شما باید به او توضیح دهید. این سرفصل کاری ما شد. یعنی ما فیلم را می‌دیدیم و گفت‌وگو می‌کردیم که ممکن است نابینا کدام قسمت فیلم را نفهمد و همان را توضیح می‌دادیم.
رادیو فیلم به مذاق هنرمندان تئاتری و تلویزیونی خوش آمد
آذرنیا در پاسخ به این سؤال که هدف اول رادیو فیلم توضیح فیلم برای نابینایان بود، بیان کرد: بله ولی به مرور متوجه شدیم که خیلی از مخاطبان بینا به‌خصوص همکاران‌مان در تئاتر و تلویزیون جذب رادیو فیلم شدند. از آنجا که نمایش‌های رادیویی بدون تصویر است، بازی‌ها درشت‌نمایی شده که بعضی‌ها دوست ندارند ولی فیلم این خاصیت را ندارد، چون داستان برای دوربین ساخته شده و بازیگر خیلی در رفتارش غلو ندارد. حتی بعضی‌ها گفتند ما وقت نداریم پای تلویزیون بنشینیم و فیلم‌ها را در رادیوی ماشین
گوش می‌کنیم.
