مطالبات اهل فرهنگ از دولت دوازدهم

به گزارش جام‌جم، تا کمتر از یک ماه دیگر دولت دوازدهم کار خود را شروع و رئیس‌جمهور اعضای پیشنهادی کابینه را برای رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی می‌کند. در این میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دلیل اهمیت و نقش کلیدی و دربرگیری هنرمندان رشته‌های مختلف، وزیری را می‌خواهد که بتواند پاسخگوی نیازها و مطالبات بخش عمده‌ای از هنرمندان باشد.

هفته گذشته روزنامه جام‌جم در همین صفحه گزارشی از عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم در حد فاصل سال‌های 1392 تا 1395 ارائه داد و برخی حوزه‌های فرهنگی را تحلیل کرد، در این گزارش سراغ هنرمندان رشته‌های مختلف رفتیم تا از زبان آنها مطالباتشان از وزیر آتی فرهنگ و ارشاد اسلامی را بشنویم.

توجه به دغدغه‌های رهبری

احمد شاکری درباره شاخص‌های مطلوب برای وزارت فرهنگ و ارشاد در کابینه آتی چنین می‌گوید: بحث مطالبات از وزارت ارشاد ذیل سیاست‌های کلی نظام، راهبردها و فرمایشات مقام معظم رهبری وجود دارد. ایشان دغدغه‌هایشان را بسیار گفته‌اند. توصیه اول و چراغ راه نخست توجه به توصیه علمی و عملی و پیدا و پنهان رهبری است که اگر تجمیع شود خود منظومه‌ای است.

او اضافه می‌کند:‌ دوم توجه به حضور دشمن در حوزه فرهنگ است. این هم کلید واژه‌ای است که رهبر معظم انقلاب بارها در تعابیر خود به‌کار بردند. یعنی اصل وجود دشمن و اصل وجود یک نبرد حقیقی در عرصه فرهنگی نکته مهمی است که باید به آن توجه شود. نکته دیگر توجه به سیاست‌های کلی فرهنگی است؛ به این معنا که در حوزه فرهنگ بخصوص ادبیات فاقد یک سیاست مدون کلان و آینده نگر هستیم که بتواند به ما راهبرد دهد. دولت‌ها در فرهنگ و هنر و ادبیات فهم مقطعی و برنامه‌های گذرا دارند. افق درازمدت پیش‌بینی نشده است. اقدامات ملی نیست، بلکه بیشتر محفلی است. باید اتاق فکر‌های جدی تشکیل شود و افق‌نگری شود.

شاکری اضافه کرد: دیگر بحث نگاه انقلابی و توجه به دغدغه‌های روز جامعه است. نباید فرهنگ را به یک موضوع ویترینی تبدیل کرد. ما با فرهنگ در زندگی سر و کار داریم. پس کتاب و فیلم و موسیقی باید پاسخگوی نیازهای جامعه ایرانی و اسلامی ما باشد. برخی از نسخه‌ها بومی نیست و در بهترین حالت درمان آسیب‌هایی است که فرد خودش تدارک دیده است.

توجه به ظرفیت نیروهای انقلابی محور دیگر سخنان شاکری است. او می‌گوید: این‌که برخی مسئولان با چهره‌های شناخته شده جریان شبه‌روشنفکری عکس یادگاری بگیرند و با این تسامح خیال کنند می‌توانند نفوذ بیشتری در فرهنگ داشته باشند، اشتباه است. تجربه دفاع مقدس نشان داد اعتماد به نیروهای مومن و انقلابی می‌تواند جواب دهد. در عرصه فرهنگ هم این جواب می‌دهد. به تعبیر دیگر، وزارت ارشاد نباید طیفی و محفلی باشد. نباید تنها گروهی را پوشش دهد. همه سلیقه‌ها باید از امکانات عمومی بهره‌مند شوند، این گفته درستی است، اما نه به این معنا که به جریان شبه‌روشنفکری باج داده شود. این مهم است. به نظر من در بحث کتاب، ممیزی مساله اول نیست، اما چرا باید در برخی تریبون‌ها به عنوان مساله اول حوزه نشر مطرح شود؟ چه کسی این اولویت را تشخیص داده که در دهان دولتمردان ما می‌گذارد؟ مسلما این خواست و مطالبه جریان شبه‌روشنفکری است که گاهی از دهان مسئولان فرهنگی ما خارج می‌شود.

نمره نامطلوب

در همین حال غلامرضا ظریفیان، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با رسانه‌ها درباره باید‌های دولت آینده می‌گوید: کار در وزارت ارشاد مانند حمل بار سنگین شیشه در مسیری سنگلاخ است و هر شخصی در این موقعیت قرار گیرد قطعا باید از سویی حساسیت‌ها و ماموریت‌های این وزارتخانه را که به شدت متنوع و متکثر است پیگیری کند و از سوی دیگر به مطالبات اصحاب هنر و رسانه بپردازد. به‌رغم این‌که دولت در ارتباط با وزارت ارشاد بخشی از ماموریت‌های فرهنگی را برعهده دارد اما بخش‌های دیگر مانند صداو سیما و حوزه‌های علمیه در اختیار دولت نیست، اما انتظاری که از فضای فرهنگی و مناسبات فرهنگی وجود دارد عمدتا به وزارت فرهنگ و ارشاد معطوف می‌شود. اگر بخواهیم دولت یازدهم را با همین حساسیت‌ها و ظرافت‌ها در عرصه ماموریت‌های وزارت ارشاد ارزیابی کنیم شاید نمره بسیار مطلوبی نگیرد .

محمود پاک‌نیت، بازیگر کشورمان نیز در گفت‌وگو با فارس، با بیان این‌که جامعه فرهنگ و هنر کشور نیازمند حمایت ویژه از سوی دولت از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، اظهار می‌کند: این وزارتخانه با برخورداری از جایگاهی مهم، بیش از گذشته باید حامی جامعه هنرمندان باشد. پاک‌نیت با تأکید بر این‌که هنرمندان نیز با معضل بیکاری آشنا هستند، گفته: هنرمندان در بحث اشتغال، معیشت و اوضاع اقتصادی خود با مشکل مواجه‌ هستند و حصار امنی در بحث امنیت شغلی برای هنرمندان و در مجموع جامعه فرهنگ و هنر وجود ندارد. این بازیگر سینما و تلویزیون با بیان این‌که وزارت ارشاد در دولت دوازدهم باید دنبال ایجاد فضای امن شغلی برای هنرمندان باشد، اظهار کرد: خواسته اول هنرمندان، داشتن امنیت شغلی است.

قطب‌الدین صادقی، کارگردان تئاتر هم درباره انتظارات هنرمندان حوزه هنرهای نمایشی از وزیر جدید ارشاد می‌گوید: انتظارات ما از وزیر آتی چهار چیز است؛ «امنیت، رفاه، آزادی و امکان خلاقیت». آزادی یعنی دم به ساعت کار‌ها را تعطیل نکنند، رفاه یعنی هنرمندان از حداقل معیشت برخوردار شوند و امکان پرداختن به کارشان را داشته باشند و امکان خلاقیت برای این‌که نمی‌توان برای تخیل چارچوب قائل شد، باید دست هنرمندان را برای ایجاد خلاقیت باز بگذارند.

نقشه راه کدام است

جهانگیر الماسی سینماگر و بازیگر شناخته شده کشورمان درباره مختصات متولیان فرهنگ در دولت آینده به جام‌جم می‌گوید: برای حوزه فرهنگی کشور هم هنوز بر همان عهد دیرین خودم هستم و از وزیر محترم آینده می‌خواهم نظام آیین‌مند فرهنگی کشور به همه ما معرفی شود تا بدانیم هدف چیست، حدود و ثغور، افق آینده و نقشه راه کدام است و ما را به کدام سو می‌برد؟

الماسی برای آن که نشانه‌ای از اختلال در روند فرهنگی کشور بدهد به مشکلات خودش اشاره می‌کند و می‌افزاید: از وزیر محترم آینده درخواست رسیدگی به پرونده شخصی حرفه‌ای خودم را دارم تا علت بی‌وفایی به فیلم دفاع مقدسی «رنج و سرمستی» و نبود امکان تصحیح و اکران آن مشخص شود. برای خودم که ظرف شش سال قبل هیچ‌گونه فعالیتی نداشتم بررسی اوضاع حرفه ام جای سوال از وزیر آینده را دارد.

استفاده از مدیران نصیحت‌پذیر

صادق تبریزی نقاش شناخته‌شده کشورمان در تشریح مطالباتش از وزیر آتی فرهنگ و ارشاد اسلامی به جام‌جم می‌گوید: توقع ما از دولت آینده این است که افراد کاربلد و نصیحت پذیر عهده دار مسئولیت‌ها شوند. اول از همه فردی را در راس موزه هنرهای معاصر تهران و معاون امور هنری بگذارند که یا هنرمند باشد، یا هنرشناس یا در هنر دستی بر آتش داشته باشد. مدیران فعلی هنرهای تجسمی وزارت ارشاد سواد هنری ندارند. حداقل کسی را بگذارند که نصیحت‌پذیر باشد، نه این‌که هر کاری خواست بکند. در این دوره به کسانی جایزه دادند که کارش کپی از روی هنرمندان ترک بود و باعث اعتراض شد. اصلا حساب و کتابی نیست. موزه هنرهای معاصر خاله بازی شده است. این هنرمند درباره اعطای مجوزهای وزارت ارشاد به گالری‌های تازه‌تاسیس که در این دوره افزایش داشت، گفت: گالری‌هایی که باز می‌شود اغلب می‌آیند که شغلی داشته باشند. نه از هنر فهمی دارند و نه از اقتصاد هنر. اغلب صلاحیت ندارند. در کل کشور نهایت ده گالری وجود دارد که صحیح عمل می‌کند. البته آنها هم چندان صحیح عمل نمی‌کنند.

تبریزی اضافه می‌کند:‌ گالری یعنی هنرمند را زیر پر و بال خود قرار دهد و کارش را تضمین کند. برایش کتاب چاپ کند و نمایشگاه بگذارد. یک چنین گالری‌ای در ایران اصلا وجود ندارد. نقاش ایرانی این هفته در یک گالری نمایشگاه می‌گذارد، هفته دیگر در گالری دیگر و سال دیگر در یک گالری دیگر. همین طور دور می‌زند.

او درباره رونق حراج‌های آثار هنری در چند سال اخیر هم اظهار کرد:‌ از سوی وزارت ارشاد و معاونت هنری اصلا نظارتی روی حراج‌ها وجود ندارد. وزارت ارشاد نه نظارت دارد و نه دخالت. این حراج‌ها شاید بهترین اتفاقات هنری در زمینه هنر بود که به مردم قبولاند اثر هنری قیمت دارد. شاید قبلا مردم فکر می‌کردند نقاش از سر تفنن رفته سراغ نقاشی و باید کارش را به دایی و عمه‌اش بدهد. اما این حراج‌ها ذهنیت مردم را تغییر داد. با این حال موفقیت حراج‌ها را هرگز نباید به پای وزارت ارشاد نوشت.