گام‌های پایانی جشنواره پژواک

نقل واقعیت بدون قضاوت 
عبدا... ‌راضی یارعزیز از سال ۸۶ وارد رادیو معارف شده است و درباره علاقه‌مندی‌‌اش به تولید آثار مستند به جام‌جم توضیح می‌دهد: به قالب مستند خیلی علاقه مندم. برنامه‌های مستند بسیاری را تولید کرده‌ام. در دومین جشنواره پژواک در بخش مستند نیمه‌بلند برگزیده شدم با اثر«پنجره» که مستندی درخصوص ناصرالدین شاه، دلایل و چگونگی قتل وی بود. در این دوره از جشنواره پژواک نامزد نهایی دریافت جایزه با دو اثر هستم‌؛ در بخش مشارکت اجتماعی با اثر «انتخابات» که به فتنه سال ۸۸ و آشوب‌های پس از آن می‌پردازد. دوم در بخش اصلی موضوع پیشرفت، اثری تحت عنوان «کمان ایران» ارائه دادم که به فرآیند پیشرفت‌های موشکی ایران می‌پردازد. این که چگونه از سال ۶۰ که فقط بر مردم ما موشک می‌بارید و ما توان پاسخگویی نداشتیم، اکنون در بین هفت قدرت موشکی جهان قرار داریم.  وی که نگاه ویژه‌ای به تصویرسازی در ساخت مستند دارد، می‌افزاید: سعی کردم در مستندهایم نگاه ویژه‌تری به تصویرسازی برای مخاطب از طریق افکت و بازسازی‌ها داشته باشم. همان‌طور که می‌دانید قوی‌ترین قالب برای انتقال پیام به مخاطب قالب مستند است. یک اثر مستند باید به معنای واقعی کلمه مستند باشد. یعنی مطابق با واقعیت وبدون قضاوت سازنده باشد. همچنین بهره‌‌گیری ازتکنیک لازم و چینش مناسب برای جمع‌بندی پیام بسیار مهم است.  یارعزیز می‌گوید: به‌نظرم جدای از پاداش مالی جشنواره، مهم‌ترین اصل، دیده شدن و شنیده شدن آثار است که موجب ایجاد انگیزه برای مستندساز می‌شود. 
   
شنیدن حرفه‌ای
 مژگان فرزین، از رادیو صبا از سال ۸۸ وارد رادیو شده است. در سومین دوره از جشنواره پژواک با عنوان اثر یادم تو را فراموش نامزد شده است و عنوان می‌کند: در دومین دوره جشنواره پژواک جزو برگزیده‌ها بودم. در بخش خانواده با کار «بهشت شرقی» که درباره تأثیر رسانه کره جنوبی بر مهاجرت دختران ایرانی برای زندگی، تحصیل و ازدواج در این کشور بود. در این دوره اثر«یادم تو را فراموش» به بخش نهایی رسیده است. شاید بتوانم بگویم این اثر قسمت اول مستندی است که سال گذشته ساختم. این اثر درباره نبود شعر مشترک برای همخوانی نوجوان است؛ شعری که مورد پسند این نسل و آثار تخصصی دیگر باشد، وجود ندارد. نکته مهم حذف این گروه سنی برای تولید اثر است، چون نسل متفاوتی دیده می‌شوند و دسترسی به دنیای آنها غیرممکن به نظر می‌‌آید. به‌نظرم موضوع(نوجوان)، این که یک گروه تأثیرگذار در جامعه نادیده گرفته شده‌اند، باعث شنیدن کار شده است.  این که برنامه‌ساز بداند حرفه‌ای شنیده می‌شود و باید حرفه‌ای کار کند، خیلی خوب است و این برای برنامه‌ساز چالش به وجود می‌آورد.  وی می‌افزاید: به‌نظرم به‌روز بودن خیلی مهم است، این که اتفاقی در زندگی مردم اثرگذار بوده، ولی به حضور آن و تبعاتش اهمیت نمی‌دهند؛ مستندساز می‌تواند با زاویه دید خودش با صدا آن را به تصویر بکشد. 
   
نگاه متفاوت به مقاومت
 مریم یوسفی‌پور، نویسنده و تهیه‌کننده که سال ۷۷ همکاری‌‌اش را به‌عنوان نویسنده با رادیو جوان شروع کرده است، درباره اثری که در این دوره از جشنواره نامزده شده است، می‌گوید: در دو دوره گذشته جشنواره پژواک حضور نداشتم و برنامه‌ای ارائه نکرده بودم. در بخش اصلی جشنواره با عنوان مستند «دیوار» با موضوع مقاومت از رادیو اقتصاد نامزد دریافت جایزه شده‌ام اما باید دید که نتیجه چه خواهد شد. مستند دیوار، حکایت همه دیوارهای زندگی است که اگرچه هدف وجودی‌شان ایجاد فاصله و حصر آدم‌‌هاست اما حس مقاومت را در انسانِ در حصر، آنچنان برمی‌انگیزد که عاقبت خودشان در نهایت، فروپاشی است. دیوارهایی که پس از فرو‌ریختن‌، شکوفایی، حس پیروزی و آزادی به دنبال دارد. مثل دیوار برلین که عاقبت با مقاومت مردم فرو ریخت و اثری از آن باقی نماند. مثل دیوار حصر مردم غزه که اگرچه آنها را در چنبره ستم صهیونیزم، اسیر کرده و به نظر قدرتمند جلوه می‌کند اما به‌راحتی به دست نوجوانی مصری به نام اسحاق، سوراخی به اندازه قطر یک نان در آن ایجاد می‌شود تا به بهانه نان‌رسانی، امید و قدرت ایستادگی و مقاومت در برابر ظلم یهود را در دل مردم در حصر افزایش دهد تا روزی که این دیوار هم فرو بریزد و بر سر ویرانه‌های آن، سرود آزادی مردم مسلمان آزادیخواه به گوش جهانیان برسد.  به نظرم، دیوار ضمن آن که نگاهی نو و متفاوت به مقوله مقاومت دارد، در عین حال اختصاص به قوم، ملیت یا منطقه‌ای خاص ندارد، بلکه سعی کرده نگاهی کاملا انسانی، جهانی و آزادیخواهانه به مقوله مقاومت داشته و مخاطب را با دغدغه‌های آزادی‌طلبی‌‌اش با خود همراه کند. برای راهیابی یک اثر مستند به مرحله نهایی، تصور می‌کنم دلیل خوبی باشد. 
   
برگزیده بخش خلق شخصیت
مهدی مجنونی که با عنوان برنامه «تهران من» از رادیو تهران در بخش خلق شخصیت در افتتاحیه سومین دوره از جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک برگزیده شد، درباره این که چه چیز باعث دیده و شنیده شدن این شخصیت شده است، بیان می‌کند: این شخصیت(پروفسور بالتازار) به لحظه اتفاقاتی را مدیریت و خلق می‌کند. به‌ نظرم همین وجه تمایز و ویژگی شاخص این شخصیت طنز باعث شده پروفسور بالتازار دیده و شنیده شود و برای مخاطب خودش جذاب باشد. پروفسور بالتازار شخصیتی که داستان زندگی‌‌اش مشخص است، پروفسوری که از آن سر دنیا آمده است و با آدم‌هایی همخانه است که همه آنها از برجستگان علم و دانش دنیا هستند. البته اکثر آنها سالیان سال که فوت کردند، از ادیسون،گالیله و...که در روابط خودش زنده کرده است و به صورتی رفتار می‌کند که آنها زنده هستند و با بالتازار زندگی می‌کنند. مقایسه‌ای بین آن سردنیا و این سر دنیا ایجاد شده است و موضوعاتی که در برنامه وجود دارد، می‌تواند باعث دیده شدن این شخصیت شود. وی می‌گوید:رک‌گویی، بداهه‌گویی و خلاقیت، عنصرهایی که بالتازار را برای مخاطب جذاب کرده است. 
   
خبرهای خوب ازجشنواره چهارم
انسیه شمس‌اللهی، تهیه‌کننده رادیو صبا که با عنوان مستند «موسیقی کبیر» در جشنواره پژواک برگزیده شد، از اتفاقاتی که قرار است برای این جشنواره در سال آتی رخ دهد، ابراز خرسندی می‌کند و می‌گوید: معاون صدا در مراسم افتتاحیه جشنواره ملی مستند رادیویی پژواک از اضافه شدن همه قالب‌ها و بین‌المللی شدن این جشنواره خبر داد که به‌ نظرم اتفاق خوبی است و این اتفاق سال‌ها در جشنواره رادیویی می‌افتاد؛ این که به این نتیجه رسیدند که جز‌ مستند، سایر قالب‌ها هم مهم است.  اگر جشنواره بین‌المللی شود، ضروری است. چون ما باید با سایر برنامه‌سازان کشورهای دیگر هم در تعامل و در ارتباط باشیم، آنها چه می‌کنند و چه می‌سازند. متوجه می‌شویم که ما در چه موقعیت و چه سطحی از برنامه‌سازی هستیم. با این اتفاق، ضمن این که سطح جشنواره بالا می‌رود، پویایی و رقابت هم بیشتر می‌شود. من معتقدم که جشنواره‌ها باعث انگیزه می‌شوند تا برنامه‌سازان سطح کارشان را ارتقا دهند. هرچه این جشنواره در سطح بالاتری برگزار شود به تقویت برنامه‌سازی در سطح‌های بالا بیشتر کمک می‌کند. آثار مستند برای این که انتخاب شوند معیار و ملاک‌هایی دارد‌؛ همچون انتخاب سوژه، صدابرداری، روایت و خلاقیت در پرداخت و زاویه دید جدید و... ‌فاکتورهایی که داوران امتیاز می‌دهند و شرکت‌کننده‌ها باید معیارهای داوری را در نظر داشته باشند و به آن توجه کنند.