دکتر مصطفی ده‌پهلوان، باستان‌شناس عکس‌های هوایی آن را منتشر کرده و عمق فاجعه را به تصویر کشیده است. شهری تاریخی در حدود ۳۵هکتار که بی‌امان حفاری شده و آنچنان‌که در تصاویر هوایی روایت می‌کند رسما جای خالی نیست. این تصاویر میراث‌دوستان را به یاد جیرفت و غارت آثار تاریخی‌اش نمی‌اندازد؟!
چطور چنین شهر مهم تاریخی آماج چنین حفاری‌های بی‌وقفه‌ای قرار گرفته و هیچ‌کس از آن در سطح کشور مطلع نشده است؟! حتی باستان‌شناسان واکنشی نسبت به آن نداشتند و احتمالا گروه‌های تخصصی و کارشناسان خارج از استان اصلا از وجود چنین محوطه‌ای بی‌اطلاعند!
تحقیقات در اخبار و جست‌وجوی نام جیزد نشان می‌دهد که بخش اعظم حفاری‌ها متعلق به دوران پیش از انقلاب و اوایل انقلاب است، اما تعقیب بیشتر اخبار نشان می‌دهد حفاری‌ها هرگز متوقف نشده و تاکنون ادامه داشته است. بر‌اساس گزارش منتشر شده در چهل‌ماه نیوز که محمد قاسم‌پور، رئیس آموزش و پرورش رشتخوار توضیح داده، شهر تاریخی جیزد در فاصله یک و نیم کیلومتری جاده خواف به رشتخوار و ۱۲ کیلومتری شرق مرکز شهرستان رشتخوار قرار دارد. این شهر بزرگ تاریخی در کنار روستای اکبر‌آباد فعلی قرار دارد. مساحت فعلی آن که به‌صورت تپه‌هایی پست و بلند موجود است، حدود ۲۵ هکتار است که با تپه‌های کوچک و بزرگ اطراف که بعضا به زیر کشت دیم رفته‌اند بالای ۳۵ هکتار است و می‌توان آن را جزو بزرگ‌ترین تپه‌های تاریخی خراسان‌رضوی دانست. این شهر حلقه ارتباطی ولایات غربی و شمالی ایران به‌خصوص زاوه، توس، نیشابور، ترشیز و به شرق کشور افغانستان، سیستان و قهستان و زوزن بوده است. در بیشتر کتب تاریخی، جیزد را جزئی از ولایت زوزن و خواف دانسته‌اند. سقف خانه‌های خشتی آن گنبدی بوده و داخل خانه‌ها گچ‌کاری است. تقریبا در مرکز شهر دژ و قلعه حاکم مشخص است که از بقیه نقاط بلندتر است و دارای دیوار‌های بلند و برج و بارو بوده که تا حدودی این برج و بارو‌ها مشخص است. در قسمت جنوبی این ارگ سالنی بلند و پیچ‌در‌پیچ و دارای چند خانه و دهلیز است که این سالن راه ورود به ارگ بوده و گویا مهم‌ترین راه و دروازه بوده است.
روزنامه جام جم
