چرا برخی اوقات هرچه آب می‌نوشیم باز هم تشنه‌ایم؟

از قدیم گفته‌اند آب مایه حیات است و ممکن است انسان مدت زیادی بتواند بدون غذا زنده بماند اما بدون آب دوام چندانی نخواهد آورد. شاید این روزها بنرهای سازمان آب را در کوچه و خیابان دیده باشید که نوشته «جان شما و جان آب». «آب را به شما می سپاریم». تا به حال به این جملات تاثیرگذار دقت کرده‌اید یا فقط آن را خوانده‌اید و بدون کوچکترین تلنگر به ذهن‌تان فراموش کرده‌اید؟ معنای این جملات این است که در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم، به این علت که اگر آب نباشد، حیاتی هم نخواهد بود.

کد خبر: ۱۳۷۷۲۶۶

نویسنده فاخره بهبهانی - چاردیواری

اما از آنجا که وجه اهمیت غذا، تامین انرژی از دست رفته بدن است، وجه ضرورت مصرف آب چیست؟ آیا آب خوردن هم آدابی دارد؟ چرا برخی مواقع هر چه آب می‌نوشیم بازهم تشنه‌ایم؟ چرا گفته می‌شود باید به دمای آبی که می‌خواهیم بنوشیم توجه کنیم و این‌که می‌گویند کم‌آبی می‌تواند برای قلب مشکلاتی ایجاد کند تا چه میزان صحت دارد؟ اینها پرسش‌هایی است که در طول زندگی برای ما مطرح و اغلب بدون پاسخ رها می‌شود. دکتر زهرا سرباز حسینی، پزشک متخصص طب سنتی به پرسش‌های ما به اجمال پاسخ داده است. از دیدگاه طب سنتی، آب باعث خنک شدن وافزایش رطوبت بدن و هضم غذا و جذب مناسب آن می‌شود. آب باعث رقیق شدن خون و کمک به عبور خون از عروق ریز و رسیدن آن‌ها به اعضای دور از قلب می‌شود. آب در دفع فضولات بدن نقش مهمی ایفا می‌کند و با رقیق کردن و رطوبت‌بخشی به فضولات، باعث دفع راحت آن‌ می‌شود. مزاج آب سرد و تر و با توجه به دما، خواص آن متفاوت است.
اندر عوارض کم‌نوشی آب
کم‌نوشی آب سبب بروز عوارض مهمی در بدن می‌شود. بی‌نظمی یا به اصطلاح، آریتمی و ضعف قلب در اثر کم نوشیدن آب ایجاد می‌شود. فرد، بی‌اشتها شده و به سمت لاغری می‌رود و در موارد شدید دچار ضعف بدن خواهد شد. کم نوشیدن آب باعث افزایش حرارت کبد می‌شود. از نظر طب سنتی، کبد محل تولید اخلاط در بدن است. در نتیجه اگر کبد از حالت طبیعی خارج شود، اخلاط غیرطبیعی در آن ایجاد می‌شود. تمام عوارض کم‌نوشی آب در مناطق با آب وهوای گرم و افراد گرم مزاج تشدید می‌شود. معمولا افراد جوان نیاز بیشتری به آب دارند و با کم نوشیدن آب بیشتر دچار آسیب می‌شوند.
تشنگی صادق و کاذب چیست؟
در کتب و منابع طب سنتی دو نوع تشنگی صادق و کاذب توضیح داده شده است. تشنگی صادق با خوردن آب برطرف شده و فرد احساس راحتی و شادابی می‌کند، اما تشنگی کاذب با نوشیدن آب برطرف نمی‌شود. این نوع احساس تشنگی به دو علت است. اولین دلیل، فرد با قلب و ریه گرم احساس تشنگی می‌کند و در نتیجه با نوشیدن آب تغییری دراحساس تشنگی ایجاد نخواهد شد و فرد بیشتر احساس سنگینی در معده می‌کند. این افراد برای رفع تشنگی باید هوای محیط را اصلاح کنند. خنک کردن هوای تنفسی باعث اصلاح این وضعیت خواهد شد. دومین دلیل، وجود رطوبت غلیظ در معده و ایجاد احساس تشنگی است. نوشیدن آب در این شرایط نه تنها به رفع تشنگی کمک نمی‌کند بلکه باعث بدتر شدن شرایط معده و تشدید تشنگی می‌شود. در این شرایط نوشیدن آب ولرم با عسل و آبلیمو یا پاکسازی معده، علت اصلی تشنگی را برطرف کرده و به بهبود وضعیت فرد کمک می‌کند.
نوشش آب، آدابی دارد!
در کتب طب سنتی برای نوشیدن آب، آدابی در نظر گرفته شده که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
منع نوشیدن یک‌باره و سریع آب (حداقل در سه نفس)‏. توصیه شده است به خصوص در زمانی که فرد بسیار تشنه است، حجم زیادی از آب را یک‌باره نیاشامد. بلکه کم‌کم و به صورت مزه‌مزه کردن آب بنوشد تا احساس تشنگی رفع و به بدن آسیب نرسد.
پرهیز از نوشیدن آب در حالت خوابیده که باعث آسیب به حلق و نای می‌شود.
پرهیز از نوشیدن آب در حالت سيرابی چون باعث ضعف هاضمه و گوارش می‌شود.
بلافاصله بعد از حركات شديد يا نزدیکی که بدن و به خصوص کبد بسیار گرم و پرحرارت می‌شود نباید آب سرد در حجم زیاد نوشیده شود. زیرا این شرایط باعث ایجاد ضعف کبد می‌شود.
بعد یا بین خواب بهتر است آب نوشیده نشود و اگر فرد احساس تشنگی دارد جرعه‌ای آب نوشیده و بلافاصله دراز نکشد.
بعد از حمام و پس از مصرف ميوه‏هاى پرآب و تازه، سبزى‏ها، شيرينى‏ها و ترشی‌ها بهتر است آب نوشیده نشود.
رعایت نکردن این شرایط منجر به ایجاد یک‌سری عارضه از جمله سستى اعصاب، ضعف معده و احشا و كبد، بدرنگ شدن رخسار، فراموشی و کندی ذهن، پرخوابی، خلط پشت حلق، پف زير چشم و دست و پا، تجمع مواد مضر در بدن و در نهایت باعث مشکلات متابولیکی مثل دیابت، چربی خون و سندرم متابولیک می‌شود.
بهترین دما برای آب آشامیدنی
در طب سنتی، آب براساس دما، دسته‌بندی و خصوصیاتی برای آن لحاظ شده است.
آب خنک: بهترین آب برای افراد سالم است. باعث ایجاد اشتها و محکم شدن بافت معده می‌شود و به هضم بهتر غذا کمک می‌کند.
آب سرد شده با برف یا یخ: این آب برای افراد گرم‌مزاج و قوى مناسب است. تقویت کننده قوای اصلی بدن و مقوی اشتها بوده اما ضعیف کننده حرارت غريزی بدن، اعصاب و مغز است و باعث تحریک خلط پشت حلق و بروز کبدچرب و سردرد ناشی از سردی و ضعیف کننده میل جنسی است.
آب‌جوش: از بین برنده نفخ و باد است و برای سردردهای سرد و التهابات حلق مفید بوده و موجب پاک‌سازی معده از اخلاط غلیظ می‌شود. ادرارآور و مسکن دردهای بدن است. زیاده‌روی درمصرف آب‌جوش، باعث ضعف و سستی معده و سختی هضم غذا و ترش کردن و برگشت غذا شده و فرد را لاغر می‌کند.
آب نیم‌گر‌م: مفید برای رفع تورم حلق و لوزه‌ها، ملین و موجب پاک‌سازی معده می‌شود. زیاده‌روی در مصرف آن تهوع‌آور و ضعیف کننده معده و سبب ایجاد سردرد، سرگیجه و خلط پشت حلق‌می‌شود.

منبع: ضمیمه چاردیواری روزنامه جام‌جم