حماس، 31سال بعد

رهبران حماس روز یکشنبه گذشته در شهر غزه سی ویکمین سالگرد تاسیس حماس را با رونمایی از موشک‌‌های پیشرفته جی 80 وکورنیت با برد بیش از 200 کیلومتر جشن گرفتند. برآیند گزارش‌ها نشان می‌دهد رزمندگان حماس بویژه گردان‌های عزالدین قسام با روحیه بسیار بالایی در این همایش بزرگ نظامی-سیاسی شرکت کردند و این امر از توان بازدارندگی حماس برای تقابل با ارتش اسرائیل حکایت دارد. یکی از نگرانی‌های حماس در شرایط فعلی، موضوع عادی‌سازی روابط کشورهای عرب حوزه خلیج فارس با رژیم صهیونیستی و تلاش عربستان وآمریکا برای پیشبرد طرح معامله قرن است. در طرح معامله قرن، شناسایی بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی، قرار دادن شهرک ابودیس به عنوان پایتخت تشکیلات خودگردان، منع بازگشت فلسطینیان آواره به اراضی اشغالی وانتقال بخشی از ساکنان غزه به صحرای سینای مصر مورد توجه قرار گرفته است. در مقابل، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان که در طرح معامله قرن شرکت دارد تعهد کرده در برابر پذیرش طرح معامله قرن سالانه ده میلیارد دلار کمک مالی در اختیار تشکیلات خودگردان فلسطین قرار دهد.
حماس و جهاد اسلامی به‌عنوان دو جنبش بزرگ مبارز فلسطینی به‌شدت با این طرح مخالفت کردند و تنها راه تشکیل دولت مستقل فلسطینی به پایتختی بیت‌المقدس را ادامه مبارزه نفسگیر با رژیم صهیونیستی و تکیه بر امکانات داخلی دانسته‌اند. در این مدت حماس با بهره‌گیری از نیروهای متخصص داخلی خود و به‌رغم محاصره ظالمانه غزه توانست به پیشرفت‌های زیادی در زمینه تولید موشک‌های نقطه زن دوربرد دست‌پیدا کند. این موشک‌ها کارایی خود را در جنگ اخیر رزمندگان فلسطینی با ارتش اسرائیل به‌خوبی نشان دادند و با عبور از سامانه گنبد آهنین، نقاط حساس و استراتژیک رژیم صهیونیستی را به دقت هدف قرار دادند.استراتژی موازنه وحشت که جنبش‌های جهادی فلسطین در برابر اسرائیل به کار گرفتند موجب شد بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی دو روز پس از حمله نظامی اخیر به غزه درخواست آتش‌بس کند. شکست نظامی ارتش اسرائیل در جنگ دو‌روزه غزه نشان داد سازمان‌های اطلاعاتی موساد، شاباک و شین بیت در ارزیابی توان نظامی حماس با ناکامی مواجه شده‌اند. استعفای وزیران جنگ و امور مهاجران اسرائیل، کابینه نتانیاهو را در آستانه فروپاشی قرار داده و روحیه ژنرال‌های ارتش اسرائیل را به‌شدت متزلزل کرد .
اکنون حماس که سی و یکمین سالگرد تاسیس خود را اخیرا در غزه جشن گرفته راهبرد جدید مبارزاتی خود را برمبنای تقویت قدرت موشک‌های باز دارنده خود برای تقابل با حملات احتمالی اسرائیل قرار داد. رهبران حماس می‌گویند این جنبش که ساز وکارهای مبارزاتی خود را از الگوهای مبارزاتی حزب‌ا... لبنان گرفته، قصد دارد با استفاده از امکانات محلی و بومی خود بدون توجه به روند سازش‌کاری‌های تشکیلات خود گردان همچنان به مبارزه خود تا آزادی بیت‌المقدس ادامه دهد. طبیعی است در این فرآیند جنبش‌های جهادی فلسطین با یک سلسله مشکلاتی مواجه خواهند بود، اما با توجه به پختگی حماس در طول سه دهه گذشته و تجارب میدانی وسیاسی قابل قبولی که پیدا کرده، قطب نمای مبارزاتی خود را بر اساس امکانات بومی خود تنظیم می‌کند.
از سوی دیگر رخدادهای اخیر منطقه، پیروزی میدانی محور مقاومت در سوریه، انزوای عربستان پس از قتل دردناک جمال خاشقجی روزنامه‌نگار برجسته سعودی، شطرنج سیاسی فلسطین را به سود جنبش‌های جهادی تغییر داده است. در پرتو چنین تغییراتی قطعا طرح معامله قرن در آینده با شکست مواجه خواهد شد و حماس و جهاد اسلامی به‌صورتی هماهنگ سیاست‌های مبارزاتی خود را تعریف خواهند کرد ودر جنگ‌های احتمالی آینده ابتکار عمل میدانی را در دست خواهند گرفت. اکنون با این‌که نتانیاهو در حوزه سیاست خارجی توانسته رابطه آشکاری با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس برقرار کند، اما شرایط نظامی و سیاسی داخلی رژیم اشغالگر فلسطین به‌دلیل افزایش توان دفاعی حماس دچار شکنندگی شده است.

حسن هانی‌زاده

کارشناس غرب آسیا