ویروس کرونا و اتحادیه اروپا

 اتحادیه اروپا که با برگزیت و بحران پناهندگان مواجه بود در سال 2020 با ابرچالشی مواجه شده که حتی می تواند موجودیت اتحادیه را تهدید کند. پاندمی کرونا که در عرض چند ماه از ووهان چین به سایر نقاط دنیا و اروپا رسید و حداقل چند ماه آینده را هم در بر خواهد گرفت؛ آثار کوتاه مدت ، میان مدت و بلند مدتی بر کل جهان و از جمله اروپا خواهد داشت. عدم آمادگی اتحادیه و کشورهایی اروپایی برای مقابله با یک ویروس و غافلگیر شدن در مقابل آن ضعف های کشورهای بزرگ را نیز به خوبی نشان داد و بار دیگر همه جانبه بودن امنیت را به همگان گوشزد کرد. سرآسیمگی مردم و وحشت ناشی از قحطی و کمبود مواد غذایی و بهداشتی و ناکامی حکومت ها در کنترل این وضعیت اوضاع را بیش از پیش متشنج تر ساخت.

بزرگترین نمود بحران ویروس کرونا در ابتدا رنگ باختن تمایلات فرا ملی گرایانه و ترجیح دیدگاههای ملی گرایانه در کشورهای اروپایی بود که برخلاف تمام آرمان های اتحادیه نجات و حفظ خود را به جای نجات و حفظ همه نشاند. بنابراین انتظاری که از همبستگی ، تصمیمات و اقدامات مشترک برای رسیدن به اهداف مشترک در اتحادیه مد نظر بود در شرایط گسترش ویروس کرونا و نگرانی تک تک کشورهای اروپایی از تبعات این موضوع و آثار کوتاه مدت و بلند مدت این پدیده در کشورهای خود، به شدت تحت الشعاع قرار گرفت. شاید اولین اثر ویروس کرونا در اتحادیه اروپا تجدید نظر در لزوم و منافع بودن در اتحادیه باشد.
افزایش بیماری و تلفات در برخی کشورهای اروپایی همچون ایتالیا و اسپانیا باعث شد که نارضایتی از فقدان همبستگی و همدردی از جانب سایر کشورهای اروپایی شکل گیرد. در شروع بحران در ایتالیا سفیر آن کشور در اتحادیه اروپا خواستار تضمین صادرات تجهیزات پزشکی از سوی اتحادیه اروپا شد اما پاسخ مناسبی از اتحادیه دریافت نکرد. در حالیکه در ابتدای بحران آلمان و فرانسه صادرات تجهیزات محافظت کننده پزشکی را محدود کردند در مقابل چین و روسیه سخاوتمندانه به ایتالیا کمک کردند.به نظر می رسید آلمان و فرانسه بیش از آنکه به فکر کمک برای بهبود وضعیت بیماری در کشورهای اتحادیه باشند، ابتدا به فکر کنترل بیماری در کشور خود و سپس بررسی طرح هایی برای کاهش اثرات اقتصادی کرونا بودند. عدم واکنش مورد انتظار از کشورهای اصلی اتحادیه موجب شد تا برخی شهروندان در ایتالیا پرچم اتحادیه اروپا را به آتش بکشند. وقتی درخواست کمک مالی ایتالیا توسط آلمان رد شد روزنامه های ایتالیایی واکنش تندی نشان دادند. روزنامه لارپولیکا در تیتری نوشت: اروپای زشت.

درخواست کونته نخست وزیر ایتالیا از سران اروپا که خواست سازوکارهای مالی جدیدی برای مدیریت تبعات اقتصادی کرونا طراحی کنند، رد شد در مقابل سران اروپایی به وزرای دارایی اروپایی دو هفته مهلت دادند که گزینه هایی را تدوین کنند.

انتقادات گسترده از عملکرد اتحادیه باعث شد تا مقام های اروپایی واکنش هایی نشان دهند. از جمله مکرون در گفتگو با سه روزنامه بزرگ ایتالیایی تاکید کرد که فرانسه در کنار ایتالیا است. وی با اشاره به تبلیغات گسترده کمک روسیه و چین به ایتالیا تاکید کرد که فرانسه و آلمان هم به ایتالیا کمک کرده اند. این کمک ها کافی نیست اما آغاز کار است و ما نباید اجازه دهیم توسط آنچه شرکا یا رقبای بین المللی مان
 می گویند، مسموم شویم.

بهرحال ایتالیایی ها و اسپانیایی ها معتقدند که اگر اتحادیه نخواهد یا نتواند با تدابیری از فاجعه جلوگیری کند ممکن است پروژه اروپا پایان یابد و بلوک اروپا در چشم شهروندانش علت وجودی اش را از دست بدهد. پس از اینکه اتحادیه اروپا چند هفته ابتدایی بحران را رد کرد به فکر تدابیری برای مدیریت بحران افتاد و سرانجام شورای اتحادیه اروپا جهت مقابله با کرونا 37 میلیارد یورو بودجه و تعلیق قوانین اجازه پرواز را تصویب کرد. این مصوبه از اول آوریل اجرا خواهد شد.

نهایت سخن آنکه اگر کرونا نتواند اتحادیه اروپا را فروبپاشد قطعا شکاف های درونی آن را بیش از پیش نشان خواهد داد.
 
 دکتر اردشیر سنایی - استاد دانشگاه