اخیرا در بستر تحولات عراق زمزمه هایی در خصوص تلاش هایی به منظور تشکیل اقلیم سنی به گوش می رسد.
کد خبر: ۱۲۴۶۱۷۷
ضرورت حفظ یکپارچگی عراق با توجه به زمزمه‌های تشکیل اقلیم سنی

اگر چه که در قانون اساسی عراق پیش بینی شرایطی برای تشکیل اقلیم شده است و ذیل آن، هر سه استان همجوار در صورت مطالبه آن می توانند نسبت به اقلیم شدنشان و ایجاد یک خودمختاری اقدام کنند. اما به نظر می رسد که در شرایط حساس کنونی عراق مطالبه اقلیم، نه تنها مشکلی از کشور و استان های مطالبه کننده دوا نمی کند، بلکه به وخیم تر شدن شرایط و در نهایت تجزیه عراق می انجامد و این دقیقا همان چیزی است که جو بایدن، معاون اول باراک اوباما به عنوان برنامه کاخ سفید در خصوص عراق مطرح کرده بود.

یعنی تلاش برای تشکیل سه خود مختاری کرد، اهل سنت و شیعه نشین. بنابراین کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای در تلاشند با اقلیم شدن عراق، شرایط برای پوست اندازی توسط دولت جدید شکل نگیرد. خصوصا که اکنون عراق با چالش هایی نظیر روی کار بودن یک دولت نیمه مستعفی، تداوم اعتراضات گسترده جامعه نسبت فساد، تبعیض، ناکارآمدی دولت مرکزی بغداد در حل مشکلات اقتصادی و معیشتی، شرایط امنیتی در سایه تحرکات برخی جریان های داعش و بالا گرفتن تنش تهران – واشنگتن بعد از اقدام آمریکا در ترور سردار سلیمانی و ابومهدی مهندس و متعاقبا پاسخ موشکی سپاه پاسداران به پایگاه عین الاسد روبه رو است.

البته در این میان به نظر می رسد که مناطق اهل سنت در غرب عراق با اشراف بر وضعیت نامطلوب سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و صد البته امنیتی است که اخیرا خواهان تشکیل و ایجاد اقلیم سنی هستند تا در موضع ضعف کنونی دولت بغداد شرایطش را برای تشکیل برای اقلیم سنی تحمیل کند.

کما اینکه در سایه مشروعیتی که قانون اساسی برای تشکیل اقلیم به قومیت ها، مذاهب و استان های عراق داده است، ما در کنار اقلیم کردستان عراق شاهد بودیم که در سال ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ میلادی نیز سه استان سنی‌نشین با محوریت تکریت، سامرا و دیاله به دنبال ایجاد یک خودمختاری اهل سنت بودند که در همان زمان با مخالفت جدی نوری مالکی، نخست وزیر وقت مسئله به حاشیه رفت.

نکته مهم دیگر ناظر بر این واقعیت است که به واسطه فرسایشی شدن رقابت جریان ها و ائتلاف های سیاسی پارلمانی برای تعیین جانشین نخست وزیری، دایره اعتراضات مردم به منظور حل مشکلاتشان افزایش پیدا کرده است.

همین مسئله بستری برای درخواست عمومی پیرامون ایجاد خودمختاری در مناطقی اهل سنت را فراهم کرده است، چرا که افکار عمومی، به ویژه افکار عمومی در مناطق اهل سنت البته با موج سواری برخی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای عراق معتقد هستند که اگر دولت مرکزی بغداد توان حل مشکلات را ندارد، استان ها با تشکیل خودمختاری و دولت فدرال می توانند به صورت جداگانه و مستقل در رابطه با حل چالش های اقتصادی، معیشتی و افزایش سطح رفاه اقدام کنند.

در این راستا حتی کشورهایی نظیر ترکیه، عربستان سعودی، امارات متحده و حتی ایالات متحده آمریکا تلاش های جدی برای حمایت از اسامه نجیفی و دیگر شخصیت های این منطقه از عراق دارند تا بتوانند با استان کردن شهر «تلعفر» سه استان را برای تشکیل اقلیم سنی نشین در شمال، شمال غرب و غرب عراق برای مدیریت جنگ در سوریه را شکل دهند البته به موازات آن یقیناً در فلوجه، رمادی و تکریت هم به فکر تشکیل اقلیم دوم اهل سنت خواهند افتاد لذا اگر عراق به سمت تشکیل چند اقلیم پیش رود یقیناً فضا برای تقسیم این کشور شکل خواهد گرفت، به خصوص که تلاش ها برای اقلیم شدن استان های اهل سنت جنبه عملیاتی پیدا کند، یقیناً به موازاتش مناطق شیعه نشین نشین مانند بصره هم به فکر تشکیل اقلیم شیعی خواهند افتاد.

این نگرانی زمانی جدی تر به نظر می رسد که استان بصره علاوه بر تامین بیش از ۸۰ درصد نفت عراق، تنها استان این کشور است که به آب های آزاد هم راه دارد، اما در عین دارا بودن این مواهب با مشکلات و چالش های ابتدایی مانند مسئله تامین آب و برق روبه روست. پس طبیعی است که مردم این استان به موازات استان های اهل سنت با مطالبه اقلیم بصره خواهان استفاده از این امتیازات ژئوپولیتیک و ژئوانرژیک خود باشند تا حداقل از نفت استان خود برای بهبود وضعیتشان بهره برداری کنند.

پس در این میان مشکل تنها به اقلیم شدن به اهل سنت عراق باز نمی گردد. در سال گذشته میلادی شاهد اعتراضاتی با محوریت استان بصره به منظور تشکیل اقلیم بصره بودیم. پیرو همین نکته این استان در سال 2005 میلادی هم خواستار ایجاد اقلیم بود که حتی با نظر مثبت مجلس اعلای اسلامی عراق و مرحوم عبدالعزیر حکیم که رئیس وقت مجلس بود همراه شد، اما با مخالفت حزب الدعوه کار به نتیجه نرسید.

از طرف دیگر هر چه تلاش ها برای فدرالیزه کردن مناطق اهل سنت غرب عراق جدی تر شود، به همان میزان چالش‌های این استان ها پررنگ‌تر خواهد شد، به گونه ای که حتی کار به درگیری و اختلافات پررنگ سیاسی برای رهبری و مدیریت این اقلیم در میان شخصیت های عراقی خواهد انجامید. آن گاه اولویت حل مشکلات معیشتی و توزیع خدمات به حاشیه خواهد رفت و آن زمان این استان درگیر چالش های امنیتی و سیاسی خواهد شد. این مسئله سبب خواهد شد در آینده یک جنگ سنی - سنی داخلی برای رهبری این اقلیم شکل بگیرد. هم چنانی که اقلیم شدن مناطق شیعی هم می تواند به تنش شیعی – شیعی داخلی در این منطقه از عراق برای رهبری بر آن بینجامد. فارغ از این تنش های داخلی یقیناً اختلافات بسیار پررنگ این اقلیم های کردی، سنی و شیعی با یکدیگر سبب خواهد شد که کشور عراق پاره پاره شود.

پس در مجموع و علیرغم تمامی نکات یاد شده نباید نباید فراموش کرد که مشکل اساسی عراق به تلاش برای ایجاد دولت های فدرال باز نمی گردد، بلکه این ناکارآمدی دولت‌های پیشین و همچنین عدم مدیریت دولت نیمه مستعفی عادل عبدالمهدی در ماه های اخیر برای تامین نیازها، حل مشکلات و چالش های اقتصادی و معیشتی و عدم توزیع مناسب خدمات در این کشور است که سبب شده تا روز به روز دایره مطالبات بر جای مانده مردم افزایش پیدا کند و به محلی برای اندیشه‌های جدایی طلبانه شان بدل شود. لذا ضرورت حفظ یکپارچگی عراق با توجه به زمزمه‌های تشکیل اقلیم سنی اکنون بیش از هر زمان دیگری احساس می شود.

عبدالرحمن فتح الهی

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها